Terwijl de doorsnee festivalganger treurt om het einde van de zomer, tellen de liefhebbers van geïmproviseerde muziek in Vlaanderen nog volop af naar het muzikale hoogtepunt van het jaar. Met Follow the Sound wordt deSingel ook dit najaar weer enkele dagen omgetoverd tot dé ontmoetingsplaats voor muzikale vrijbuiters uit alle windstreken.

Follow the Sound is het belangrijkste internationale evenement voor geïmproviseerde muziek in Vlaanderen. Het is de voortzetting van het in 1973 opgerichte Free Music festival, dat ontstond in de schoot van de Werkgroep Improviserende Musici (W.I.M.) als protest tegen de toen door Jazz Middelheim gehanteerde gagenormen. Ver verwijderd van het oorspronkelijke anti-festival, is Follow the Sound in 2010 enkel en alleen gebaseerd op muzikale motieven. Dat valt onder meer af te leiden uit het feit dat de organisatie zijn publiek steevast een topaffiche voorschotelt, wat vorig jaar nog werd bewezen met gevulde concertavonden rond Cecil Taylor en Han Bennink. Voor deze editie wordt het zwaartepunt niet bij een individu of een ensemble gelegd, maar gaat het programma breder en dieper dan ooit met naast een brede kijk op hedendaagse improvisatiemuziek ook ruimte voor bijvoorbeeld vernieuwende klezmer en avontuurlijk kamermuziek.  

Elektronisch

Huntsville (foto: Andreas Ulvo)
Huntsville (foto: Andreas Ulvo)
Dat improvisatiemuziek meer is dan alleen het geweld van de beeldenstormers uit de jaren zeventig heeft de organisatie wel begrepen. Uiteraard komt de zogenaamde vrije improvisatie nog ruim aan bod, maar van 13 tot en met 16 oktober weerklinken er ook heel andere geluiden in deSingel. Bij het Noorse Huntsville, dat voor de gelegenheid wordt bijgestaan door de Franse klarinettist Xavier Charles, leidt het improviseren bijvoorbeeld tot semi-elektronische drones en soundscapes die wel eens neigen naar folk of americana. Ivar Grydeland, Tonny Kluften en Ingar Zach creëren hun muziek vanuit de basisbezetting gitaar-bas-drum, aangevuld met een hele waslijst kleinere instrumenten. Het duo Håkon Kornstad / Sidsel Endresen, eveneens afkomstig uit Noorwegen, gooit het muzikaal over een iets andere boeg. Hun bezwerende en vaak erg ritmische dan weer melodieuze performance wordt bijna gedomineerd door het gebruik van elektronica-elementen. Dat is vooral het werk van saxofonist Håkon Kornstad, die ook op zijn sferische soloalbums gretig gebruik maakt van een loop station om zijn verhaal via verschillende, op elkaar gestapelde lagen te vertellen. Overweldigend zal zijn samenwerking met de zoetgevooisde zangeres Sidsel Endresen zeker niet zijn, maar intiem des te meer.

Trompettist Axel Dörner doet met zijn elektronica-experimenten dan weer het tegenovergestelde en trekt alle registers open. Deze Berlijner geniet vooralsnog weinig bekendheid maar is zonder twijfel een van de interessantste figuren van de Europese jazz- en improvisatiemuziek. Met het kwartet Die Enttäuschung liet hij zich al opmerken met Monk-interpretaties en ouderwetse freejazz, maar in het gezelschap van John Schröder (piano), Clayton Thomas (contrabas) en Oliver Steidle (drums) gaat hij nog enkele stapjes verder. Het kwartet opereert onder de naam Dörner / Schröder / Thomas / Steidle en verraste onlangs met het live opgenomen ‘Das Treffen’, waarop vrije improvisatie hand in hand gaat met gemanipuleerde effecten, samples en loops. Het resultaat klinkt als een op hol geslagen carrousel van indrukken die tijdens Follow the Sound opnieuw op volle toeren mag draaien.  

De kunst van drie

Matthew Bourne
Matthew Bourne
Het festival presenteert tijdens de eerste twee dagen telkens een opmerkelijk trio. Woensdag 13 oktober is het de beurt aan het Britse drietal Bourne-Kane-Davis en de dag daarna staan Kris Defoort, Wolter Wierbos en Vincent Courtois op het programma. Pianist Matthew Bourne staat bekend voor zijn eigenzinnige manier van musiceren. Zo maakt hij tijdens soloconcerten wel eens gebruik van opgenomen stemfragmenten en is zijn performance steevast een intense, bijna visuele gebeurtenis. Samen met bassist Dave Kane en drummer Steve Davis vormt hij een ijzersterk trio dat overal waar het passeert lof oogst. Voor hun concerten tijdens Follow the Sound en in het Bimhuis enkele dagen later, worden ze gekoppeld aan trompettist Laurent Blondiau (bekend van Mäâk’s Spirit) en de Nederlandse ICP-apostel Ab Baars.

Kris Defoort is de initiatiefnemer van dat andere trio. Met al zijn bezigheden in de hedendaagse klassieke muziek zou men haast vergeten dat deze Belgische pianist ook een volbloed improvisator is. Dat mocht hij eerder dit jaar nog bewijzen, toen hij tijdens een concert in Brussel werd gekoppeld aan de Nederlandse trombonist Wolter Wierbos. Die ontmoeting heeft zijn sporen nagelaten want Defoort nodigde Wierbos ook voor deze gelegenheid uit. De Franse cellist Vincent Courtois maakt het plaatje van deze onuitgegeven bezetting compleet.  

Oude krijgers

Het is opvallend hoeveel gevallen of gewoonweg vergeten (free)jazzhelden de laatste jaren een al dan niet succesvolle comeback maken. Henry Grimes, Charles Gayle en Guiseppi Logan, allemaal belandden ze na een succesvolle periode lange tijd in de schaduw (of soms zelfs in de marginaliteit) tot ze plots werden heropgevist. Bij trompettist Jacques Coursil liep het echter anders. Midden jaren zestig behoorde hij tot het select groepje trompettisten dat de creatieve jazz in de VS nieuwe richtingen uitstuurde. Maar na enkele succesvolle jaren gaf hij de muziek op om zich op het lesgeven te kunnen concentreren. John Zorn (die nota bene ooit Franse les van hem kreeg) overtuigde hem in 2005 tot een comeback met het album 'Minimal Brass' en sindsdien staat Coursil opnieuw op de muzikale kaart. Er wordt gezegd dat hij zonder al die jaren buiten de schijnwerpers nu hetzelfde aanzien zou hebben genoten als Don Cherry en Bill Dixon. Wie de proef op de som wil nemen gaat best een kijkje nemen tijdens het concert van het Jacques Coursil Quartet op vrijdag 15 oktober.

Jacques Coursil (foto: Henri Salomon)
Jacques Coursil (foto: Henri Salomon)
De andere ancien op de affiche behoeft geen introductie. Als peetvader van de W.I.M. en Free Music is pianist Fred Van Hove een vaste klant op het festival. Deze keer komt hij met iets speciaals op de proppen, namelijk een ontmoeting tussen de trio’s B3B en Tarfala. Bassist Barry Guy is actief in beide ensembles en fungeert dus min of meer als scharniermuzikant. Eerder dit jaar maakte B3B (met naast Guy en Van Hove ook een tweede bassist, Wilbert de Joode) al furore op het Jazz & Sounds festival en als afsluiter van Follow the Sound zullen ze ook deze keer willen toewerken naar een zinderende apotheose. Op papier kan daar alvast geen twijfel over bestaan, want als men weet dat dat andere trio, Tarfala, ook powersaxofonist Mats Gustafsson en drummer Raymond Strid herbergt, plakt op deze B3B meets Tarfala nu al het etiket “ontploffingsgevaar!”.

Op één concert na, was de programmatie van Follow the Sound reeds van voor de zomer bekend. Alleen op de laatste dag stond er lange tijd een plaatsje open. Het vermoeden stak dan ook de kop op dat de organisatie op iets speciaals broedde, wat uiteindelijk ook het geval bleek. Het eerste concert op zaterdag 16 oktober draait namelijk helemaal rond de onlangs overleden trompettist Bill Dixon. Barry Guy treedt gedurende dit concert in de arena met drie trompettisten die allemaal op een bepaald moment de invloed van deze uitzonderlijke muzikant ondergingen. Stephen Haynes is daarbij misschien de minst bekende, maar wel diegene die het dichtst bij Dixon stond. Ook Jacques Coursil is opnieuw van de partij, want hij maakte in de jaren zestig ondermeer deel uit van Dixons University of Streets Orchestra. Dan is er nog de Oostenrijker Franz Koglmann, aan wie Dixon ooit de compositie ‘For Franz’ opdroeg. Deze unieke line-up zal in verschillende combinaties zorgen voor een passend eerbetoon aan een groot musicus.  

Soundtracks?

Filmvertoningen zijn geen zeldzaamheid op dit festival, getuige de documentaires over Albert Ayler en Han Bennink tijdens de voorbije edities. Maar deze keer legt de organisatie een opvallende klemtoon op de relatie tussen beeld en geluid. Het begint al op de openingsdag met een concert van Matt Dariau’s Paradox Trio dat een tijdje geleden muziek schreef bij Eisensteins klassieker ‘Battleship Potemkin’. De dramatische (en soms vrij gruwelijke) gebeurtenissen van de film worden door de aangrijpende klezmermelodieën en de ruwe, geïmproviseerde passages extra beklemtoond zodat niemand door deze voorstelling onbewogen zal blijven.

Ernst Glerum
Ernst Glerum
De relatie tussen beeld en geluid is minder vanzelfsprekend in het project ex Machina van contrabassist Ernst Glerum. Alleen met zijn instrument brengt Glerum een ode aan de klassieke ritmesectie van bas en drums, waarbij hij af en toe geholpen wordt door een kleine drumsample links of rechts. Daarnaast worden er beelden geprojecteerd van kunstenares Annegien Haselager, die de achtergrond vormen van dit improvisatieconcert. In Behaviours, eveneens een soloproject, verkent percussionist Gerry Hemingway naast akoestische ook elektronische terreinen. Allerlei klankmanipulaties, het gebruik van samples en de aanwezigheid van videokunstenares Beth Warshafsky zorgen niet alleen voor muzikaal spektakel maar ook voor een visueel aantrekkelijke performance.

Vrijdag en zaterdag wordt er na de concerten nog doorgegaan met dj sets door enkele festivalartiesten en zijn er platen- en cd-stands met zowel nieuw als tweedehandsmateriaal. Een permanente projectie van Tony Oxley’s schilderijen is de kers op de taart van deze veelbelovende editie van Follow the Sound.

Meer over Follow the Sound 2010


Verder bij Kwadratuur

Interessante links
Agenda
Concertagenda
  • Geen concerten gevonden.