Deze cd laat twee erg verschillende kanten van Shostakovich zien: er is Shostakovich de satiricus, zoals in de muziek die hij schreef voor de modernistische tekenfilm 'Het verhaal van de Priester en zijn Hulpje, Balda', en daarnaast is er de meer dramatische, lyrische Shostakovich in de suite uit de opera 'Lady Macbeth uit het Mtensk district'. Beide werken werden niet uitgegeven en dus ook nog nooit opgenomen: Tsekhanovsky's film waarvoor de muziek gecomponeerd werd, raakte nooit af en ook de partituur bleef in de kast liggen tot ze na Shostakovich' dood afgewerkt werd door één van zijn leerlingen. De opera 'Lady Macbeth' werd dan weer het onderwerp van een hatelijk artikel in Pravda – waarvan sommigen beweren dat Stalin het zelf geschreven had –, waardoor Shostakovich zijn muziek moest opbergen en er van een concertante suite geen sprake kon zijn tot jaren nadien. In tegenstelling van wat het artikel beweerde – dat sprak over 'lawaai in plaats van muziek' – is dit zeker geen avant-garde muziek. Shostakovich mag dan wel op momenten bijzonder chaotisch en nerveus klinken, hij blijft altijd tonaal en melodieus.
De prestatie van het orkest in 'The Tale of...' is van een erg hoog niveau en wordt heerlijk satirisch gehouden. Het hele werk is doorspekt met glissandi in de trombones en allerlei geluidseffectjes in het slagwerk: glas dat breekt bijvoorbeeld, belletjes allerhande, en die worden met gepast gevoel voor het groteske duidelijk op de voorgrond gehouden. Bovendien zijn de soli, of het nu gaat om een schetterende parodie op een militaire mars in de trompetten of een komische fagotsolo uitstekend uitgevoerd, met een vlot tempo en weinig franjes of dramatiek. Lyrisch gedeeltes (met een opmerkelijke partij voor altsaxofoon) doen als in geen ander werk van Shostakovich aan volksmuziek denken, met dat melancholische, slepende Russische karakter. Dirigent Thomas Sanderling houdt zijn orkest echter steeds goed in de hand, en moeilijke passages zitten dan ook perfect samen. Alleen het koor presteert iets minder, met sopranen die een beetje schel klinken, een beetje alsof er soms meer geroepen dan gezongen wordt. Dit past echter wel goed bij de stijl van deze vaudevillemuziek.
Ook de extreem korte suite uit 'Lady Macbeth' – de drie deeltjes duren samen net iets langer dan vijf minuten – wordt met dezelfde flair uitgevoerd. Droog slagwerk ondersteunt de sappige trompetsolo in het tweede deel. Het orkest wisselt moeiteloos van tempo en muzikale atmosfeer. Veranderingen van sfeer volgen elkaar in ijltempo op, alsof Shostakovich zoveel mogelijk muziek wilde persen in deze korte suite. Het tweede deel heeft afwisselend iets militairs, treurigs en schertsends. Als cd is dit dan ook een mooie verrassing. Beide werken zijn warm aan te raden, het ene als voorbeeld van Shostakovich gave om ook in een lichter genre toch intelligente muziek te schrijven die vanuit het hart komt, het andere als voorbeeld van zijn meer symfonische, diepzinnigere schrijfstijl. En de uitvoering doet de twee werken meer dan genoeg eer aan.
Meer over Dmitri Shostakovich
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
