In het kader van Europalia Brazilië duikt de Gentse Vooruit op 27 oktober in de ondergrond van de Braziliaanse muziek met verschillende generaties muzikanten.
De reputatie van de Braziliaanse muziek mag dan bij een breed publiek gebouwd zijn op de energieke samba en de weemoedige bossa nova (om maar eens twee oerclichés van stal te halen), er bewoog en beweegt veel meer in de muziekcultuur van het grootste Zuid-Amerikaanse land.
Repressie
Neem alleen al de Tropicála-beweging van het einde van de jaren ’60. Parallel met de hippiecultuur in de VS ontwikkelde zich in Brazilië een kunstuiting die niet alleen verschillende kunstvormen samenbracht, maar ook hetzelfde deed met locale en Westerse muziekstijlen. Namen als Gaetano Veloso en Gilberto Gil klinken anno 2011 nog steeds na, hoewel de beweging na enkele jaren doodbloedde. Niet verwonderlijk, want de openlijke kritiek van heel wat muzikanten uit de beweging op de militaire coup van 1964 maakt hen niet geliefd bij het regime. Muzikanten moesten vluchten, werden gemarteld of ondergingen “psychische” behandeling.
Vergelijkingen lopen doorgaans mank, maar als Tom Zé wel eens de Braziliaanse Frank Zappa genoemd wordt, dan is daar iets voor te zeggen. Net als de Amerikaan heeft hij vlagen van grote productiviteit en slaagt hij er in zijn muzikale wortels te respecteren en tegelijkertijd te perverteren. Het bekende Braziliaanse basismateriaal wordt door eigenzinnige songs en elektronica opengetrokken tot soms haast karikaturale, maar evengoed onherkenbare vormen. Geen toeval dus dat hij in de nadagen van zijn carrière een nummer opnam met Tortoise en dat de compilatie ‘The Best of Tom Zé’ ooit in de lijstjes van het van het jazzmagazine Down Beat belandde. Wie deze zeldzame passage van Zé moet missen, krijgt een herkansing op 5 november in het Brusselse Théatre 140.
Rubber en bezinetank
Dat ook iets jongere generatie muzikanten soms moeite hebben om in de pas te lopen, wordt tijdens Brazilian Underground duidelijk tijdens twee optredens waarbij verschillende artiesten elkaar treffen. Fernando Sardo is een muzikant, muziekinstrumentenbouwer en beeldend kunstenaar die sinds 1981 zelf uitgevonden en traditionele instrumenten van over de hele wereld bouwt. Ondertussen heeft hij een collectie van 160 creaties uit bamboe, klei, hout, steen, rubber, plastic, glas, papier enz. die soms “gewoon” instrument zijn (occarina, santur, luit, theorbe, viool, sitar en koto), maar evengoed dienst doen als kunstwerk.
Net als Fernando Sardo is de in New York wonende Loop B een knutselgrage creatieveling die met allerlei afvalpercussie (een benzinetank, een dashboard, een speelgoedzwaard of stukken van een wasmachine) live speelt over een elektronische achtergrond. Dat dit voor Loop B geen bevlieging of aardigheidje is, mag blijken uit het feit dat zijn concept ondertussen al zeven cd’s en bijna twintig jaar meegaat. Tijdens Brazilian Underground is hij te horen samen met de 55-jarige Braziliaanse gitarist Perdo Osmar, een combinatie waarvan op internet verschillende (vaak tegendraads klinkende) opnames circuleren.
Zakformaat
Net als DJ Tudo komt ook Chico Correa met een band naar de Vooruit. Solo is hij vooral bezig met soundtracks en remixes, maar als fluitist en elektronicamuzikant werkt hij ook met een zeskoppige Electronic Band en de half zo grote Pocket Band. Het is in deze laatste gedaante dat Correa Gent zal aandoen met zijn funky, rockende, maar vooral erg dansbare Braziliaanse geluid. Een week later is Correa artist in residence tijdens Vamos Brazil in deSingel.
Na de live-optredens op Brazilian Underground tekenen dj BoTECOeletro en de befaamde DJ Dolores voor meer beweeglijke muziek.
