"Ik zou graag een eenvoudige symfonie" schrijven zei Shostakovich over zijn vijftiende en later nog: "[dit is] een van de weinige werken die vanaf het begin volledig duidelijk voor mij waren, van de eerste tot de laatste noot". Maar bij Shostakovich, een van de grootste symfonische componisten van de twintigste eeuw is niets ooit wat het lijkt. Hoewel men zich wel kan inbeelden dat deze relatief kleinschalige symfonie – zonder de monsterbezetting en dito afmetingen bijvoorbeeld de vierde of zevende symfonie – zich gemakkelijk liet componeren, is Shostakovich' vijftiende allesbehalve vrolijk of eenvoudig. De klassieke vierdelige vorm verbergt een satirisch eerste deel vol mechanische melodieën en een enigmatisch citaat uit Rossini's 'Willem Tell', een donker broedend tweede deel, een grillig scherzo en een finale die Wagner citeert en die uitmondt in de dode klanken van onbegeleid slagwerk. Shostakovich nam in zijn laatste symfonie afscheid van het genre met een werk dat zo ambigu is als welke andere symfonie dan ook.
De muziek bij een productie van 'Hamlet' daarentegen ligt veel meer voor de hand. Het is muziek van een jonge Shostakovich, uitbundiger en theatraler, zoals dat toneelmuziek past. Shostakovich recycleerde uit een goed uur muziek een suite van ongeveer een half uur maar Mikhail Pletnev maakte zijn eigen selectie voor deze opname. Van de dubbelzinnige Shostakovich zoals die gekend is uit zijn symfonieën en strijkkwartetten, is hier weinig sprake. De 'Dansmuziek' is zonder meer een vrolijke Weense polka en de 'Introductie' en de twee ''Fanfares' waarmee de suite eindigt, schitteren trots zonder de zure bijsmaak die bij Shostakovich vaker zulke triomfen begeleidt.
Pletnev dirigeert het Russisch Nationaal Orkest en houdt in de symfonie een wervelend ritme in het eerste deel dat de luisteraar nauwelijks ademruimte geeft en de muziek met veel allure vooruit stuwt. Het is dan ook dit openingsdeel dat veruit het meest bevredigend klinkt op deze cd. Het tweede deel blijft ontroerend in zijn treurigheid maar men krijgt niet echt het gevoel dat Pletnev zijn orkest hier tot het uiterste drijft. Het scherzo klinkt bijtend genoeg maar iemand die echt met orkestrale effecten goochelt als Valery Gergiev zou hier meer uit kunnen halen. Wel erg knap is het gevoelen van onbehagen dat het orkest in de finale laat doorschemeren, ondanks de uiterlijk kalme melodieflarden.
Het Russisch Nationaal Orkest beschikt over goede solisten en soli voor fluit (aan het begin van de symfonie), viool (in het duivels onregelmatige scherzo) en cello (klagend in het langzame deel) komen erg mooi over. Wat minder is de lange, morbide trombonesolo in het trage deel, die onder Pletnevs leiding te gewoontjes klinkt en niet de spanning bezit die het had kunnen aanhouden. Toch blijft dit een knappe cd, door een lezing van een van Shostakovich' minder gespeelde – maar zeker niet minderwaardige! – symfonieën en een uitvoering van de toneelmuziek bij 'Hamlet', die een minder gecompliceerde, vaak erg lyrische kant van Shostakovich persoonlijk laat horen.
Meer over Dmitri Shostakovich
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
