Na een indrukwekkende reeks Mozart cd's is het nu de beurt bij Anima Aeterna aan Mozarts tijdgenoot Joseph Haydn. In plaats van een volledige cyclus op te nemen heeft dirigent Jos van Immerseel gekozen om twee representatieve symfonieën (nrs 44 en 45) en Haydns laatste pianoconcerto op plaat te zetten. Zoals we van het orkest gewoon zijn wordt een cd altijd grondig voorbereid en nu ook weer staat er in het begeleidende boekje een klein essay over de verschillende aspecten van zo'n uitvoering: grootte en samenstelling van Haydns orkesten, de rol van de componist in dienst van een adellijke familie en van Immerseels keuze van pianoforte (een Anton Walter-reproductie) voor het concerto.
De twee symfonieën die de luisteraar hier te horen krijgt worden mooi tegenover elkaar geplaatst. Ze staan beiden in mineur maar worden met totaal verschillende bezettingen gespeeld: de 'Treur'symfonie, nr44 in e brengt een (voor die tijd) groot orkest, met 18 strijkers, en volledige blazerbezetting. Het trage derde deel zou Haydn als zijn eigen begrafenismuziek hebben bestempeld, maar de sfeer ervan is allerminst rouwend, eerder hoopvol en berustend. In de muziek zijn de trage delen uit Mozarts symfonieën nooit veraf. (Al was het in werkelijkheid eerder Mozart die zich op de oudere Haydn baseerde). In het menuet en trio komen de blazers uitvoerig aan bod, met enkele bijzonder hoge noten in eerste hoorn terwijl het laatste snelle deel met de symfonie wervelend afsluit, zoals men van authentieke uitvoeringen kan verwachten. Hoewel de 'afscheids'symfonie met een veel kleinere bezetting gespeeld wordt (7 strijkers, 2 hobos, 2 hoorns en fagot) klinkt de klank van het orkest niet veel minder groots, zij het wat transparanter, vooral op punten waar eerste violen (er zijn er maar twee) alleen de melodie dragen. Ook dit werk staat in kleine tertstoonaard en klinkt dus veel onstuimiger (voor 18de eeuwse oren ongetwijfeld wanhopig) dan een gelijkaardig werk in majeur. Anima Aeterna verliest op geen enkel moment in het eerste deel zijn momentum en laat de luisteraar pas los wanneer het kalme tweede deel begint. Aan het eind van deze symfonie blaast elk van de 12 muzikanten zijn kaars zachtjes uit en verlaat het podium, zodat uiteindelijk alleen de eerste twee violen overblijven en solistisch de symfonie afsluiten. Geflankeerd door deze twee 'Sturm und Drang' symfonieën vormt het pianoconcerto een gelukkiger intermezzo. In het eerste deel klinkt Haydns optimisme voortdurend door terwijl pianoforte met het orkest in dialoog gaat. Het trage tweede deel toont de solist in al zijn kwetsbaarheid, iets wat veel meer tot zijn recht komt op een intieme pianoforte dan op een moderne concertvleugel. Het concerto wordt onstuimig afgesloten met een rondo 'all'Ungarese', Haydn met een namaak Hongaars tintje dus.
Opnames van klassieke werken gespeeld op historische instrumenten bieden de luisteraar net dat beetje meer dat ontbreekt bij moderne uitvoeringen. Deze cd mag best een opvolger krijgen, Haydn-symfonieën en concerti zijn er genoeg...
Meer over Joseph Haydn
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
