Oude-muziek specialist Andrew Manze is sinds 2006 chef-dirigent van het Zweedse Helsingborg Symfonieorkest en koos voor deze opname bij Harmonia Mundi een niet erg voor de hand liggende combinatie van werken van Ludwig van Beethoven. Wat de derde symfonie, de finale uit de balletmuziek 'Prometheus' en de 12 Contretänze WoO 14 bij elkaar houdt, is de bekende melodie van de finale uit de symfonie, een themaatje dat Beethoven oorspronkelijk als volkse 'Contretanz' schreef en nadien gebruikte in het ballet 'Prometheus' of als thema voor de variaties opus 35 voor pianoforte.
De drie werken op dit plaatje traceren dan ook de ontwikkeling van Beethovens stijl en zijn evolutie als muzikant in Wenen, van onbekende componist van toegankelijke dansmelodietjes, over doordeweekse componist van balletmuziek tot muzikale revolutionair die de Weense muziekwereld een schok bezorgde met zijn 'Eroica' symfonie. Het verhaal van deze derde symfonie is voldoende bekend: niet alleen was dit een werk van een ongekende lengte of orkestbezetting maar het was ook ongehoord dat een symfonie zo scherp de persoonlijke overtuigingen van haar componist, in dit geval Beethovens sympathie voor Napoleon Bonaparte en de idealen van de Franse revolutie, blootlegde. En daar is de lange finale, een variatiereeks op een thema dat Beethoven dus al meer dan tien jaar tevoren voor het eerste gebruikte, erg belangrijk. Het is namelijk geen toeval dat Beethoven, met zijn gevoel voor sociale rechtvaardigheid, expres een 'Contretanz' koos om zijn magistrale symfonie mee af te sluiten want dit is een dans die door alle standen werd gedanst en niet slechts voor de adel voorbehouden was.
De interpretatie van deze derde symfonie is sterk op de authentieke uitvoeringspraxis geënt, hoewel de muzikanten op moderne instrumenten spelen. Dat wil zeggen dat er veel aandacht werd besteed aan een optimale balans tussen blazers en strijkers en het geheel erg afgeslankt en doorzichtig klinkt. Manze zorgt voor een doorgaans lichte interpretatie, die het openingsdeel vlot houdt en zelfs de scherpe dissonanten (die zelfs voor hedendaagse luisteraars in zekere mate schokkend zijn) heel soepel doet weerklinken. Het scherzo beweegt zich vrolijk voort, vederlicht en opgewonden in de strijkers terwijl het trio van dat deel vlot en wat bescheiden klinkt. De traditionele jachtmelodie, in drie hoorns moet het niet van dynamiek of agressiviteit hebben maar van een gecontroleerde beheersing. De inleiding van de finale, vooraleer Beethoven zijn hoofdmelodie introduceert, bezit een plechtig karakter, dat al bijna het sacrale van de introductie tot de finale van de negende symfonie voor de geest haalt.
Manze is zelf violist en ging duidelijk diep in op details bij de strijkers van het Helsingborg Symfonieorkest. De hele sectie klinkt transparant en accuraat en wat gehoord moet worden, een harmonisch aardigheidje, een tegenmelodietje in de middenstemmen of een opvallende dissonant, wordt dan ook moeiteloos gehoord. De twaalf 'contretänze' bezitten een knap gevoel voor melodie en worden verzorgd maar volledig pretentieloos uitgevoerd zodat de luisteraar er zeker van kan zijn dat dit niet zomaar een in de haast opgenomen extraatje is om de cd aan te vullen.
Andrew Manze zelf voorzag het cd-boekje van meer dan voldoende deskundige uitleg bij de werken die gespeeld werden en naar goede gewoonte is deze Harmonia Mundi cd ook visueel er eentje om te koesteren. Van Beethovens derde symfonie bestaan vele versies, op moderne instrumenten of op oude, in klassieke interpretaties of lezingen die Beethoven in al zijn wispelturigheid laten horen maar met deze heldere uitvoering kan je onmogelijk verkeerd zitten.
Meer over Ludwig van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
