Het Hongaars-Engelse Takacs strijkkwartet heeft reeds met vroegere opnames bewezen hoe Beethoven aan te pakken. Na een bekroonde opname met kwartetten uit Beethovens middelste periode brachten ze onlangs een memorabele uitvoering van de late kwartetten uit (die eveneens op Kwadratuur.be besproken is). Om de verzameling af te maken namen ze nu ook Beethovens eerste strijkkwartetten opus 18 op.
Geheel naar de traditie uit die tijd bestaat dit opusnummer uit zes werken, elk in een andere toonaard en elk met zijn eigen sfeer en karakteristieken. Uiterlijk zijn deze kwartetten conventioneel opgevat: ze zijn klassiek vierdelig, waarbij het traditionele menuet, zoals zo vaak bij Beethoven, vervangen wordt door een licht en pittig scherzo. In een van de kwartetten vervangt hij het trage tweede deel door een sneller en slim uitgedacht polyfoon intermezzo maar voor het overige verraden deze werken nog sterk de invloed van Mozart of Haydn. Het laatste deel van het zesde kwartet is hiervan een goed voorbeeld. Het begint met een droefgeestige inleiding (getiteld 'la Malincolia') die al onmiskenbaar de stempel van Beethoven draagt maar gaat dan verder met een robuust snel thema dat, zeker wanneer hij het begint te variëren, nog sterk aan Haydn doet denken.
Vanaf een eerste beluistering wordt de luisteraar getroffen door het hoorbare plezier dat het Takacs kwartet beleeft bij het spelen van deze muziek. Beethoven schrijft heerlijk dialogerende passages en speelt zo nagenoeg continu een spel van vraag en antwoord tussen de verschillende muzikanten. Het Takacs kwartet houdt zich ver van het introverte en meditatieve dat het latere werk van deze componist zo ontroerend maakt en streeft ernaar om een vlotte en verstaanbare uitvoering te maken. Het is dan ook een waar feest om te luisteren naar ongelooflijk virtuoze passages als het laatste deel van het eerste kwartet, zeker omdat er ritmisch of technisch geen speld tussen te krijgen is. De vier muzikanten maken dan ook een hemelsbreed contrast in dynamiek, aanzet of klankkleur. Zo krijgt een deel als het scherzo uit het laatste kwartet van dit opusnummer met zijn krachtige boogstreken en stoutmoedige manier van spelen iets duivels en dat maakt het verschil met het ingetogen trio dat erop volgt alleen maar groter.
Deze eerste kwartetten zijn nog vooral ontspanningsmuziek en geen van deze werken benadert de tragiek en het diepe geluk dat in de late strijkkwartetten beleefd wordt. Toch is dit (vroege) Beethoven op zijn best: met een rijkdom aan melodieën, typisch Haydniaanse humor en een sterk ritmegevoel geeft de componist hier volop blijk van zijn compositorisch kunnen en het Takacs kwartet bewijst hier nog maar eens dat zij als geen ander voeling hebben met Beethovens muziek.
Meer over Ludwig van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
