Dat Valentin Rathgeber (1682-1750) niet door velen herinnerd wordt, hoeft niemand te verbazen. De monnik-componist uit Würzburg is gekend in de hiërarchie van de rooms-katholieke kerk (dit plaatje is trouwens opgedragen aan de huidige paus, die eveneens uit Beieren komt) maar heeft niet zodanig originele muziek (hoofdzakelijk religieuze natuurlijk) geschreven dat er een permanent plaatsje in de geschiedenisboeken voor hem is behouden. De motetten en mis die deze cd bevat, zijn voorbeelden van de vroeg klassieke stijl uit de eerste decennia van de achttiende eeuw die uiteindelijk tot het Weense classicisme van Mozart en Haydn zou leiden.
De meeste van Rathgebers motetten zijn korte en toegankelijke zettingen van de Latijnse lithurgie. Rathgeber wordt geidentificeerd als een overgangsfiguur tussen barokke en klassieke muziek en hoewel hij in hetzelfde jaar stierf als Johann Sebastian Bach, staat zijn muziek dichter bij de transparante muziek van componisten als Christian Cannabich of Johann of Carl Stamitz. Dat wil zeggen dat frases kort en regelmatig zijn, de harmonie eenvoudig gehouden wordt en de textuur grotendeels bestaat uit melodie-met-begeleiding, zonder veel dik contrapunt.
Omdat dit vaak feestelijke muziek is, versterkt Rathgeber zijn orkest van strijkers en bas met twee trompetten en pauken. Die trompetten en pauken worden echter niet op de barokke manier, als virtuoze melodie-instrumenten gebruikt maar louter om de harmonie te ondersteunen en de tekst glans bij te zetten.
De zangers presteren zonder uitzondering goed met sopraan Margriet Buchberger die een stijlvolle lezing en een verzorgde 'piano' dynamiek toont. Altus Peter de Groot zingt met die gladgestreken countertenorstem die net is wat men van deze muziek mag verwachten. Tenor Marco van de Klundert zingt met een zachtaardige stem die soepel en warm klinkt in elk register terwijl bas Hans Wijers ervoor zorgt dat elk noot in het diepste register trefzeker en zorgzaam neergezet wordt.
De glansrol bij de zangers is echter voor het koor, het Monteverdichor Würzburg dat een duidelijk verstaanbare en stilistisch verzorgde lezing van deze muziek laat horen. In de mis wordt elk deeltje voorafgegaan door een kort Gregoriaans fragment dat door een koorzanger alleen gezongen wordt.
Het grootste nadeel aan deze collectie is wel het gebrek aan variatie. Rathgeber was een getalenteerde vakman die de Katholieke liturgie op vele manieren op muziek kon zetten en verdient daarmee zeker zijn plaats in de muziekgeschiedenis als een voorloper van het laat achttiende-eeuwse classicisme. Maar na het zoveelste 'Salve Regina', dat steeds voor dezelfde bezetting geschreven is, beseft men dat dit puur functionele muziek is en niet bijzonder opmerkelijk of origineel klinkt, hoeveel zorg ook in de compositie ervan ging.
Meer over V. Rathgeber
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
