In 1963 verraste het Jimmy Giuffre Trio (met pianist Paul Bley en bassist Steve Swallow) vriend en vijand met het album 'Free Fall'. Met een zelden geziene subtiliteit (en bovendien onafhankelijk van de toenmalige vernieuwingen van onder meer John Coltrane en Ornette Coleman) ontwikkelde het drietal hierop een eigen, vrije manier van musiceren en improviseren. Hoewel het album vandaag nog steeds aangezien wordt als een mijlpaal in het genre, heeft de intellectualistische aanpak van Giuffre uiteindelijk veel minder invloed gehad dan het spirituele en uitbundige werk van zijn zwarte tijdgenoten. Toch wordt hij door Ken Vandermark en vele anderen nog altijd genoemd als een grote invloed. Ook de Noorse saxofonist/klarinettist Torben Snekkestad heeft de muziek van Jimmy Giuffre bestudeerd. 'Conic Folded', zijn debuutalbum als leider, gaat verder op de ingeslagen weg van het legendarische 'Free Fall'.
De opzet van 'Conic Folded' is simpel: eenzelfde triobezetting (bestaande uit klarinet/saxofoon, piano en contrabas) met afwisselend solo-, duo- en trio-improvisaties zoals op 'Free Fall', waarmee Snekkestad de mogelijkheden van deze combinatie verder wil verkennen. Uiteraard is deze complexe muziek, in het verlengde van Giuffre, niet geschikt om door iedereen te worden gebracht. Daarom kiest Snekkestad voor de ervaren pianist Jon Balke en de getalenteerde bassist Jonas Westergaard om zijn trio te vervolledigen. Snekkestad zelf is een klassiek geschoold rietblazer die zich vooral thuis voelt in de muziek van Scelsi, Berio en Stockhausen. Maar ook in de jazz- en improvisatiemuziek laat hij zich gelden aan de zijde van onder andere Trygve Seim, met wie hij duidelijk verwant is qua saxofoonspel. Hij heeft namelijk ook die mystieke, naar oosterse invloeden neigende toon in zijn sopraansax die aan het solostuk 'Seated Man' een bezwerend karakter geeft.
Algemeen beschouwd ontwikkelt de muziek zich vanuit voorzichtige improvisaties, waarin vooral de subtiel geplaatste hints van Balke de toon lijken te zetten. Met een minimum aan gecomponeerde inhoud, zet de pianist in 'September' de lijnen uit waartussen Snekkestad met vele omwegen lijkt te slalommen. Wanneer de groep uiteindelijk in een herhalend stramien lijkt te verzanden, trekt een welgemikte lijn van de sopraansax het hele stuk weer open. Op 'Conic Folded' gaat het er veel ritmischer aan toe dan in het trio van Giuffre. De groep keert ook regelmatig terug naar vastgelegde thema's die als ankerpunten dienen zodat ook de luisteraar sneller een houvast weet te vinden. In 'E.P. Flowers' zijn het de pulserende klanken van de prepared piano en de contrabas die het stuk onderhuids voortstuwen terwijl Snekkestad alle kleuren van de regenboog uit zijn sopraansax lijkt te halen. Het is onwaarschijnlijk wat voor een divers klankenpalet de Noor in 'E.P. Flowers' en 'Francis Faced 1' tentoon weet te spreiden.
Jimmy Giuffre toonde zich op 'Free Fall' een meester in het manipuleren van de boventonen van zijn klarinet. Op 'Conic Folded' schenkt Snekkestad daar veel minder aandacht aan. Hij zoekt daarentegen het groepsexperiment meer op, wat zijn hoogtepunt bereikt in 'Undercurrents' waarin hij zijn saxofoon lijkt te rusten op de resonerende snaren van de piano. De donker trillende drones en verrassend zuivere boventonen die hier (volledig akoestisch) uit voortkomen zouden een groep als Wolf Eyes zonder meer doen watertanden.
Torben Snekkestad beperkt zich op 'Conic Folded' niet tot het kopiëren van een meer dan veertig jaar oude formule. Hij gaat integendeel nog een stapje verder en weet door middel van experiment en groepsimprovisatie enkele verbluffende resultaten te bereiken.
Meer over Torben Snekkestad
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
