Gregory Frateur (Dez Mona)

Gregory Frateur, zanger en flamboyante frontman van Antwerpse trots Dez Mona, valt niet te stoppen. Bracht hij vorig jaar nog de betoverende barokopera ‘Sága’, dan staat hij er nu weer met het meer toegankelijke ‘A Gentleman’s Agreement’, een album dat zowel uitnodigend als uitdagend klinkt. ‘Ik ben hongerig naar kennis.’ (Tekst: Pieter Fivez en Jan Lemmens)

Een sombere herfstdag in november. We zitten in het Antwerpse Café Zeezicht, in het aangename gezelschap van Gregory Frateur en drie bollekes Koninck. We praten er met hem over zijn nieuwe album, zijn leven in de schijnwerpers en de noodzaak van artistieke integriteit. Het gesprek toont ons een ambitieuze, maar ook realistische persoon, die altijd op zoek is. Naar liefde. Naar warmte. Naar begrip. "Ik vind dat een belangrijk element in onze samenleving: leren begrijpen."

Frateur oogt aanvankelijk verrassend introvert en terughoudend. Wat een contrast met de Frateur die we op het podium zien: extravert, dramatisch en uitgesproken. Naarmate het gesprek vordert, komt die kant van zijn persoonlijkheid al snel weer bovendrijven. Eerst zit hij nog aan zijn trui te prullen, maar zodra hij de kans krijgt om vrij te vertellen, maakt die timide houding snel plaats voor grootse mimiek en sappig Booms dialect. Frateur ontpopt zich tot een uiterst gepassioneerde verteller, die maar al te graag uitweidt over andere kunsttakken dan muziek. Literatuur, film, mode: hij is van alle markten thuis.

Muzikale expansie

Gregory Frateur heeft een opvallend menselijke visie op de creatie van muziek. Hij vertrekt steeds vanuit zijn eigen leefwereld en schuwt een al te abstracte aanpak. "Wij praten buiten repetities nooit over onze muziek.’ Meermaals legt hij de nadruk op de organische kant van hun werkmethode, waarin improvisatie en puurheid centraal staan. Samenwerking is een essentieel aspect van die aanpak. Elk individu wordt naar waarde geschat. ‘Wanneer ik met anderen samenwerk, dan stel ik mezelf steeds de vraag: wat is die mensen hun kracht?" 

In een steeds drukkere maatschappij zoekt Dez Mona naar concentratie en stilte. Repeteren doen ze niet achteloos, maar als kluizenaars in de Ardennen. Die houding staat in schril contrast met Frateurs drukke Antwerpse stadsleven, waarin sociaal contact en vriendschap centraal staan. Hij heeft een invloedrijke en uitgebreide vriendenkring, die een onmisbaar deel van zijn leven uitmaakt en hem zowel als persoon als artiest beïnvloedt. Zo leerde modeontwerpster Veronique Branquinho hem omgaan met artistieke druk, schreef hij het refrein van ‘We Own the Seasons’ naar aanleiding van een gesprek met singer-songwriter Ellen Schoenaerts, en vond hij een schrijversbroer in gitarist Craig Ward. Bovendien betrekt Frateur enkele vrienden nu ook bij Dez Mona zelf. 

Op de furieuze opener ‘Soon’ horen we de gitaar van Tijs Delbeke, een drukbezette multi-instrumentalist die eerder al bij dEUS speelde, en nu met zijn eigen groep Sir Yes Sir een platencontract bij EMI heeft. Is hij nu eigenlijk een vast lid van Dez Mona geworden? 

Niet alleen Tijs Delbeke, maar ook Sjoerd Bruil (gitarist van Sukilove, nvdr). Bij Dez Mona kan je echter moeilijk spreken van ‘vaste leden’, want voor mij behoort iedereen die ooit heeft meegewerkt aan onze muziek voor altijd tot de groep. Elk album werken we samen met muzikanten van wie we geloven dat ze het juiste kunnen bijdragen. Voor ‘A Gentleman’s Agreement’ waren dat dus Tijs en Sjoerd.

Hoe groot is hun invloed op jullie muziek? 

De meeste ideeën komen nog steeds van Nicolas en mijzelf, maar ik denk dat hun invloed op de muziek toch zeer groot is. Zo is de titelsong ‘A Gentleman’s Agreement’ een compositie van Tijs. Het gitaarspel van Tijs en Sjoerd vormt bovendien een nieuw element in ons klankenspectrum en beïnvloedt bijgevolg onze manier van schrijven. Dus ja, hun invloed is duidelijk merkbaar.

Terwijl het less is more-principe furore maakt in de muziekindustrie, breidt uw groep zich dus uit met verschillende muzikanten. Schuilt daar een muzikale visie achter?

Neen, niet echt. We doen gewoonweg wat de song vraagt. Een nummer moet een reis zijn en het geheel moet organisch ontstaan. Dat zijn de vereisten.

Blijven u en medeoprichter Nicolas Rombouts eigenlijk de belangrijkste songwriters van de groep? Of is het uitgebreide Dez Mona een zuivere democratie? 

(lacht) Het is zeker geen democratie, maar ook niet voor Nicolas. Ik denk dat ik soms een beetje een tiran ben. Het is niet altijd peis en vree, hoor. Meestal ben ik degene die in eerste instantie met ideeën op de proppen komt. Zo probeer ik de rest van de groep te inspireren. Mijn ideeën worden vervolgens opgepikt door Nicolas, maar zeker ook door Roel, onze accordeonist. Hij wordt al te vaak uit het oog verloren, terwijl hij wel degelijk een enorme invloed heeft op onze muziek. Wij drieën bepalen dus meestal de koers, maar iedereen heeft zijn eigen inbreng.

Voor 'A Gentleman's Agreement' breidde Dez Mona zich uit tot een zestal.

Houdt u eigenlijk van uw rol als frontman? Staat u graag in de schijnwerpers? 

(twijfelt) Eum… Ik denk gewoon dat het er deel van uitmaakt. Ik vind het fantastisch dat men geïnteresseerd is in wat wij doen en dat ik de kans krijg om erover te vertellen. Toch blijft de muziek zelf het enige dat iets kan vertellen over onze muziek, niet ik. De luisteraar oordeelt. Ik vind het natuurlijk belangrijk dat onze muziek verder rijkt dan de muren van mijn woonkamer. Vanaf het moment dat je een album uitbrengt, wil je dat het gehoord wordt en dat jouw muziek een publiek bereikt. Los daarvan: mocht dat niet het geval zijn, dan zou ik nog altijd mijn muziek maken.

Oordeelt u zelf eens: wat is uw favoriete nummer op ‘A Gentleman’s Agreement’, en waarom? 

Goh, dat antwoord zal vandaag anders zijn dan morgen...

En wat is het antwoord vandaag?

Als ik moet kiezen, dan toch ‘The Back Door’. (denkt na) Die song bezorgt mij als luisteraar een zalige trip. Het nummer begint met de originele opname van het idee en is bovendien een onetaker. We hebben er dus zo goed als niets aan veranderd, ook tekstueel niet. Het blijft natuurlijk moeilijk om een favoriet nummer te noemen, want achter elke song schuilt een uniek verhaal.

Uw polyvalente zang en grote stembereik is een karakteristieke constante in de sound van Dez Mona. Zoals op het nummer ‘Fool’s Day’ te horen valt, heeft uw zang soms een passionele, androgyne klank, die doet denken aan tijdloze vocalisten zoals Nina Simone en Jeff Buckley. Hoe heeft u dat stemgeluid ontwikkeld?

Het karakteristieke stemgeluid was er altijd al, maar mijn stem heeft zich zeker nog verder ontwikkeld. Als je onze albums naast elkaar legt hoor je dat. Vroeger was mijn stem echt fucking hard (demonstreert). Geleidelijk aan ben ik het instrument echter beter gaan beheersen. Waar er vroeger enkel edge was, is er nu meer ruimte voor adem en warmte.

Het belang van eigenheid

Gregory Frateur is niet iemand die beknopt antwoordt. Hij verliest zich in anekdotes over een interessante samenwerking of het ontstaan van een nummer. Zo zoekt hij zelfs naar de naam van de snelweg tussen Denemarken en Duitsland waarop een nummer geschreven werd. Hij geeft de indruk bezeten te zijn door zijn vak. Al is hij realistisch en bescheiden, hij gelooft ook voluit in zijn eigen kunnen. Maar hoe gaat hij om met kritiek?

‘A Gentleman’s Agreement’ krijgt veel positieve reacties, maar sommige fans zijn teleurgesteld door de meer poppy richting die uw groep inslaat. Dez Mona vormt immers al jaren een experimentele verfrissing in een voor de rest relatief homogeen muzieklandschap. Begrijpt u die mogelijke teleurstelling?

Ja, natuurlijk begrijp ik die teleurstelling... (aarzelt) Kijk, mensen worden beïnvloed door woorden. Als ik zeg dat we een poppy album maken, wordt het meteen gezien als een poppy album. Als ik zeg dat we een plaat met gitaren maken, luidt de reactie: waarom moeten er gitaren bij? Er wordt nu eenmaal snel in zulke termen gedacht vanaf je ze vermeldt. (gelaten) Bon, vorm gerust je eigen mening over onze muziek, en als je het niet goed vindt, luister er dan niet naar. Ik zal als artiest zélf wel beslissen over wat ik doe. Niemand, zelfs geen platenlabel, zal daar ooit iets aan veranderen.

Voelt u dan nooit druk van uw platenlabel 62TV?

Ik voel die wel (lacht).

U kan dus categoriek “nee” zeggen?

(met nadruk) Maar natuurlijk! 62TV wilde bijvoorbeeld dat ‘A Gentleman’s Agreement’ zou beginnen met de single ‘Suspicion’, terwijl het voor ons vanaf het begin duidelijk was dat ‘Soon’ het album zou openen. Ze zijn er nog steeds niet tevreden mee, onze lieve vrienden van de platenfirma, maar ze mochten desnoods op hunne kop gaan staan: ‘Soon’ was het nummer dat eerst zou komen. Pas op, het is niet altijd even makkelijk om tegen hen in te gaan. Je moet dan recht in je schoenen staan.

Met ‘A Gentleman’s Agreement’ volgt Dez Mona het vorig jaar verschenen ‘Sága’ op, een ambitieuze barokopera die in heel Vlaanderen zalen deed uitverkopen. Ondertussen heeft u ook nog getoerd met voorstellingen zoals ‘Zware Metalen’ en ‘Stemmen op God’. Schuilt er een persoonlijke visie achter die haast calvinistische werkethiek?

Ik vind dat ik nog altijd te weinig doe. Ik kan niet stilzitten. Soms voel ik me zelfs schuldig als ik eens een dag in bed blijf liggen. Wat niet wil zeggen dat ik het nooit doe (lacht uitbundig).

Geeft u de Leuvense singer-songwriter Milow dan gelijk als hij veel Belgische muzikanten luierikken noemt?

(voorzichtig) Goh, ik heb het bewuste interview gehoord en ik vind dat die uitspraak een beetje uit zijn context is getrokken. Toch kan ik mij ook niet van het idee ontdoen dat er luie mensen tussen de muzikanten zitten, maar ik vind dat je niet moet oordelen over een ander. Je moet je nu ook niet schuldig voelen om een pint te gaan drinken omdat Milow het gezegd heeft (lacht).

Door uw intense werklust breidt uw oeuvre zich uit aan een indrukwekkend tempo. Voelt het altijd aan alsof u iets te vertellen heeft? Of maakt u soms ook simpelweg muziek om muziek te maken, ‘l’art pour l’art’?

Sommige gedachten en gevoelens moeten er echt uit, maar soms schrijf ik ook dingen ‘in opdracht’. Daarvoor laat ik mij dan inspireren. Zo is ‘Suspicion’ geschreven voor de literaire manifestatie ‘Saint Amour’ van Behoud de Begeerte. Daarvoor moesten we werken rond de thematiek van ‘de onbereikbare’. Ik heb die thematiek maandenlang in het achterhoofd gehouden, en plots stond de song er in een dag tijd.

U bent een fervent liefhebber van gospelmuziek, een godsdienstig geïnspireerd muziekgenre. Bent u dan eigenlijk een religieus persoon?

(aarzelt) Eerder spiritueel, maar nu ook weer niet geitenwollensokken. Ik hou vooral van het ritueel, het mysterie. Zo heb ik thuis veel Christusbeelden, omdat ik die beeltenis zo krachtig vind. Maar de Bijbel lezen of naar de kerk gaan, dat zit er voor mij niet in. Ik ben zeker een zondaar voor alle religies.

U zegt dat u houdt van het ritueel. Heeft u dan ook bepaalde rituelen voor u het podium opstapt, of rituelen op het podium zelf?

Ik vind het belangrijk dat we elkaar omhelzen voor we het podium opgaan, en ik hou ook van stilte voor het optreden. Voornamelijk simpele dingen, eigenlijk.

Jullie groepsnaam is afgeleid van Desdemona, een vrouwelijk personage uit ‘Othello’, een toneelstuk van Shakespeare. Waarom net dat personage?

De groepsnaam is gekozen uit een fascinatie voor theatraliteit en dramatiek. De thematiek van Shakespeare vind ik geweldig. Grote emoties, misverstanden die tot drama’s leiden: dat is iets van alle tijden. Bovendien vond ik het een indrukwekkende naam: Des-de-mo-na! Fucking hell, zeg. We besloten dan om het af te korten en in twee woorden te zetten: Dez Mona.

Jullie groepsnaam suggereert dus een band met literatuur. Hoe belangrijk is tekst in jullie muziek?

Het is altijd belangrijk geweest en het wordt ook steeds belangrijker, omdat ik er meer voeling mee krijg. Mijn inspiratie is het leven an sich: ik kan alleen maar schrijven over dingen die ik voel of zie, of die ik uit gesprekken met anderen haal. Sinds enige tijd schrijf ik mijn teksten ook niet meer helemaal alleen: ik heb een schrijversbroer gevonden in Craig Ward (de Schotse ex-gitarist van dEUS, nvdr), die zijn oog laat gaan over alle teksten die ik schrijf.

Tot slot: wat zijn uw ambities in de nabije toekomst? Kunnen we nog andere projecten verwachten?

Ik ben met verschillende dingen bezig. Zo maken we met Dez Mona de muziek voor een kortfilm van Jan Van Dyck, werken we mee aan een dansvoorstelling van choreografe Ann van den Broek en werken we samen met Johan Petit van MartHa!tentatief. Bovendien zijn we bezig aan het vervolg op ‘Sága’, dat een requiem in het Latijn zal zijn, en komt er zeker ook een opvolger voor ‘A Gentleman’s Agreement’. Ikzelf zal de rol van de vos Reinaert spelen in een opera van FC Berghman en muziek maken bij een voorstelling in het Zuidpooltheater.

Tekst: Pieter Fivez en Jan Lemmens