Het Tokyo String Quartet blijft een zinderende naam in de kamermuziek. Met hun veertigjarig bestaan, behoort het viertal tot die mythische allianties die gelden als een referentie binnen hun genre. Bij hun afscheid van het podium deden de Tokyo’s Brugge aan, met de twee laatste strijkkwartetten van Bartok, waarvan het laatste ook vol verlies zit. Een concert waarbij het kwartet zichzelf wat voorbijliep, wat een spijtige naklank opleverde bij een anders indrukwekkende carrière.
Tokyo String Quartet (foto: Marco Borggreve)
Niet geklaagd: het kwartetlandschap heeft het voorbije decennium enkele energieke en muzikaal inspirerende ensembles voortgebracht. Op het podium kunnen deze jonge muzikanten vaak mooi
acte de presence geven, waardoor ze goed in de concertmarkt liggen. Maar soms is het goed terug naar de bron te gaan en meer ervaren kwartetten aan het werk te zien. Hun langduriger bestaan leent zich tot hechter samenspel en een grotere verbondenheid met de traditie. Zo is het ook te horen op de recente opnames van het Tokyo String Quartet bij Harmonia Mundi, met als belangrijkste prestatie hun gepolijste Beethovencyclus . Hoewel de naam van het kwartet al veertig jaar bestaat, zijn de leden over de tijd gewisseld. De altviolist bleef constant en vormt samen met de tweede violist de link met vroeger. Eerste viool en cello vertegenwoordigen met hun tien jarige deelname de nieuwe generatie. Waarschijnlijk zit de hoge leeftijd van de eerstgenoemden er voor iets tussen dat het kwartet toe is aan zijn laatste seizoen. Over de hele wereld spelen de Tokyo’s afscheidsconcerten, met dus ook een tussenstop in de prachtige kamermuziekzaal van het Concertgebouw Brugge.
Met Haydns ‘Reiter’-kwartet opende het Tokyo String Quartet sterk, met dank aan de briljante toon en mooi fraserende eerste viool en de stuwend-warme cello. Dat de tussenstemmen hier een bescheiden rol wordt toebedeeld, bleek bij het horen van Bartoks vijfde strijkkwartet een deel van het succes te vormen. Bij Bartok is het kwartet tot zo’n danige wasdom gekomen, dat deze kunstmuziek de grootste virtuositeit van elke speler én het perfecte samenspel vereist. Twee punten die maakten dat het Tokyo String Quartet in hun uitvoering van Bartoks meesterwerk jammerlijk mislukten. Waar de timing strak en het samenspel loepzuiver moet zijn om transparantie te bewaren, speelden de Tokyo’s onzeker en flou. Als daarenboven de intonatie en technische bravoure inboeten ten voordele van houterigheid en de contrasten in de partituur gedempt worden tot een monochroom spel, dan werkt deze muziek maar half zo goed als zou kunnen. Het moet gezegd dat hiervoor de oudere middenstemspelers het meest verantwoordelijk kunnen worden gesteld. Het gevoel dat ze moesten worden meegetrokken in deze muziek, was bij momenten prominent aanwezig.
Tokyo String Quartet (foto: Marco Borggreve)
Een publiek kan bij het horen van Bartoks vijfde kwartet op het puntje van de stoel gedwongen worden, maar dan moeten op z’n minst de kwartetleden dat ook doen. Aanklampen bij wat op de partituur staat, doet de luisteraar afhaken. Gelukkig klonk het zesde kwartet van Bartok beter, frisser, maar ook hier bestond de indruk dat de diepe tragiek van de
mesto’s, slechts een kunstig laagje was, op wat voor de rest aan diep-doorleefde muzikaliteit ontbrak. En dat terwijl bij het terugkeren naar Haydn voor een kort bisnummer, het Tokyo String Quartet aan wellevendheid won, terug als een vis in het water. Wie dit kwartet op cd hoort, in recente opnames van Beethoven, maar ook Schubert en Brahms, zal beseffen dat daar hun hart ligt. Lyrisch, harmonisch warmbloedig en wel. Misschien hadden ze Bartok toch beter overgelaten aan die jongere kwartetten? Hoe dan ook is het spijtig dat bij een afscheidsconcert zo’n wrange nasmaak achter blijft.
Meer over Tokyo String Quartet
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
