Het strijkkwartet is het genre dat Beethovens leerling Ferdinand Ries zijn hele leven lang bezighield, van een eerste compositie als verjaardagsgeschenk aan zijn vader tot de laatste kwartetten die hij in Italië enkele jaren voor zijn dood neerpende. De meeste van die 25 kwartetten werden echter nooit uitgegeven en gleden dan ook snel weg in de vergetelheid. Ten onrechte, want Ries was meer dan slechts een epigoon van zijn leermeester Beethoven en het strijkkwartet was een genre dat bij hem erg hoog aangeschreven stond, zodat elk werk een pareltje op zichzelf is. Dat bewijst ook deze cd, met twee kwartetten (het tweede op.70/2 en een onuitgegeven kwartet, nr.20 WoO48), uitgevoerd door het Schuppanzigh kwartet op authentieke instrumenten. Als het kwartet op.70 nog eer betuigt aan het klassieke model zoals Haydn het verfijnde, dan is het andere werk veel avontuurlijker, met - atypisch - vijf delen waarvan het eerste en tweede en het derde en vierde zonder onderbreking aan elkaar gespeeld worden.
De interpretatie van het Schuppanzigh Strijkkwartet houdt beide werken heel helder en licht, met vrolijke 'allegro' delen en een elegante lyriek in de trage delen. Elke stem komt mooi tot haar recht en zo is in polyfone passages elke inzet duidelijk hoorbaar. Lange lijnen in de begeleiding, doorlopende triolen of zestiende noten worden moeiteloos van stem naar stem doorgegeven. Het scherzo van het kwartet op.70/2 begint heel rustiek, met een brommende imitatie van een bourdonbas die heel aards overkomt op de darmsnaren waarop het kwartet speelt. Bovendien komt wat zwaardere toon van het ensemble goed tot zijn recht op passages als de unisono inzet van het kwartet WoO 48. Het tweede deel van dit werk wordt op een energieke manier gebracht, met een snel tempo en razende tremolo's in de vier strijkers terwijl het scherzo een bedrieglijk eenvoudige charme bezit, vol echo's aan Oostenrijkse en Boheemse volksmuziek. Celliste Antje Geusen zorgt voor een solide fundament, met een wat stevige klank die 'forte' passages heel robuust doet overkomen. Prachtig zijn ook de heldere, hoge eerste vioollijnen, typevoorbeelden van een zingend 'allegro', zoals die in de finale van het kwartet op.70 voorkomen. Het is niet gemakkelijk om bijna volledig zonder vibrato toch de nodige zangerigheid te ontwikkelen in de trage delen maar eerste violist Anton Steck houdt zijn vioolspel toch erg gevoelig en teder.
Deze cd houdt een warm pleidooi voor deze vergeten muziek, die nauwelijks moet onderdoen voor de kwartetten van Schubert of Beethoven. De uitvoering brengt elk aspect van Ries' boeiende muziek naar voren met gratie en veel overtuiging.
Meer over Ferdinand Ries
Verder bij Kwadratuur
