Sergey Rachmaninov (1873-1943) was in min of meer gelijke mate zowel concertpianist, componist en dirigent (van het Bolshoy theaterorkest tot aan de Russische revolutie) maar hij wijdde zich niet op elk moment in zijn leven in gelijke mate aan al die activiteiten. Nadat hij gedwongen werd Rusland te verlaten en naar de VS te trekken spitste hij zich op zijn bestaan als uitvoerend muzikant toe en pas jaren nadien zou hij weer orkestwerken schrijven. De tweede symfonie dateert echter uit de jaren van net voor de eerste wereldoorlog, een creatieve periode voor Rachmaninov die onder meer ook het symfonische gedicht 'het Dodeneiland', het derde pianoconcerto en twee opera's voortbracht.
De uit Trinidad afkomstige dirigent Kwamé Ryan lijkt een ongewone keuze om deze breedsprakerige Russische muziek vorm te geven maar onder zijn leiding doet het orkest Rachmaninovs tweede symfonie zonder meer schitteren. Wat Rachmaninov met pakweg Tchaikovski deelt in zijn orkestwerken is een voorliefde voor het monumentale, voor het uitvergroten van emoties en voor een dikke, door en door romantische orkestratie waarin koperblazers prominent aanwezig zijn. Dat resulteert in een van de langste Russische symfonieën (het eerste deel alleen al duurt meer dan twintig minuten) die ooit geschreven werden. In tegenstelling tot de net zo lange werken van Mahler of Bruckner blijft deze tweede symfonie van Rachmaninov echter klassiek in zijn vierdelige structuur en muzikaal taalgebruik. Naar Mahleriaans sarcasme of de devote en complexe polyfonie van Bruckner hoeft men dus ook niet te zoeken. Het Orchestre National Bordeaux Aquitaine blijft echter een prachtig orkest en neigt nergens naar bombast. Een mooie balans en kleur binnen de strijkers houdt Rachmaninovs lange, lyrische lijnen slank en verstaanbaar en Ryan beseft goed hoe belangrijk een echte 'piano' dynamiek in dit soort van muziek is. Het is dan ook telkens plezierig om te horen hoe op vele plaatsen Rachmaninovs doorgaans toch dikke textuur uitgedund wordt tot er een klein groepje solistische instrumenten overblijft.
Er zit veel energie in de snelle sectie en de coda van het eerste deel maar meer nog in het scherzo, een van Rachmaninovs originelere creaties. In de vastberadenheid waarmee het deel uitgevoerd wordt, hoort men goed hoe Kwamé Ryan zijn muzikanten kan inspireren. Het trio trekt het tempo nog wat meer op en laat een strijkersectie horen die zuiver en accuraat elk snel loopje gespeeld krijgt. Mooie houtblazersoli vindt men in het langzame deel, met als hoogtepunt een heerlijk zacht uitgevoerde, lange klarinetsolo aan het begin ervan. De finale is een sterk staaltje Russisch orkestraal vuurwerk, met een bewust snel tempo en een optimistische, kleurrijke muzikale boodschap.
Rachmaninovs orkestmuziek wordt lang niet zo vaak uitgevoerd als zijn (toch ook erg symfonisch gedachte) pianoconcerti. Deze lange symfonie is echter een prachtvoorbeeld van Russische laatromantiek, warm en vol georkestreerd en bovendien erg capabel en mooi uitgevoerd door het Orchestre National Bordeaux Aquitaine. Wie zich aangetrokken voelt tot de orkestwerken van – zeg maar – Tchaikovski of Scriabin zal zich meteen ook thuis voelen in deze muziek.
Meer over Sergey Rachmaninov
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
