Grote podia zoals dat van het Concertgebouw van Brugge kenmerken zich door steeds groeiende technische mogelijkheden. Als deze potentie gekoppeld wordt aan gedurfde opdrachten uitbesteed aan sterke artistieke persoonlijkheden, dan geeft dat producties om naar uit te kijken. De ‘Pelléas et Mélisande’ van Muziektheater Transparant is er zo een. De première van 14 april loste de verwachtingen, weliswaar (nog) niet onverdeeld, in.

Scènebeeld (foto: Héctor Cruz)
Scènebeeld (foto: Héctor Cruz)
De enige voltooide opera van Claude Debussy is een waar meesterwerk. Wie dit enigmatisch werk vergelijkt met wat daarvoor geschreven was, valt op hoe weinig de muziek intervenieert met wat op scene gebeurt. Het lumineuze klanktapijt, op Wagneriaanse wijze doorgecomponeerd doch zonder het gebruik van al te nadrukkelijke leidmotieven, werd nu door de Vlaamse componiste Annelies Van Parys gearrangeerd voor een dertienkoppig ensemble. Zeker als de muziek naar de voorgrond treedt zoals in de "interludes" wordt duidelijk dat het een sterke bewerking is. In haar reductie van Debussy's partituur gaat geen verlies schuil, integendeel, de veelkleurigheid wordt grijpbaarder en transparanter in kleine bezetting. Natuurlijk is er niet de grote sonoriteit en rijke klank van het voltallig orkest, maar daartegenover kan je de intimiteit plaatsen van de kameropera en het maximale behoud van de zuiverheid van elk timbre.

Het was het Belgische ensemble Oxalys dat instond voor de vertolking van het arrangement en hoewel er nog een spanningsvolle reserve voelbaar was op de première, werd de luisteraar toch met grote betrokkenheid in de bijzondere wereld van Maeterlinck getrokken. Dat was ook mede te danken aan de gelijkmatige zangpartijen. Waar de vocalisten in de originele opera genoeg dramatisch gewicht nodig hebben om op te tornen tegen het alomvattend orkestraal geluid, kon er nu naturel worden gezongen en op kamermuziekachtige wijze op elkaar afgestemd. Golaud was soms wat te ruw en Geneviève miste draagkracht, maar de helderheid van Mélisande en gevoeligheid van Pélleas compenseerden hiervoor.

Debussy ontleende het libretto voor zijn opera aan het gelijknamige toneelstuk van Maurice Maeterlinck. Wie zijn tekst leest valt op hoe weinig poëtisch de taal hierin is en hoe dik de symboliek er bijwijlen opligt. Maeterlinck laat veel zaken bovendien half uitgesproken en de actie bestaat voornamelijk op het psychologisch gebied. Enkel houding en verhouding van de rollen zijn van belang. In de regie van Wouter Van Looy klopte de verstilde beweging van de zangers op het toneel dan ook perfect. De unheimliche duisternis accentueert het intimistisch spel op de scene voor en achter de muzikanten en laat de aandacht zich ook op het scherm richten waarop de video wordt geprojecteerd. Een rookgordijn trekt zich ook regelmatig op voor dit scherm waardoor de beelden slechts door een waas zichtbaar blijven en soms reminiscenties oproepen aan eenzelfde korreligheid uit sommige werken van Fernand Khnopff.

Scènebeeld (foto: Héctor Cruz)
Scènebeeld (foto: Héctor Cruz)
Video kan een grote meerwaarde betekenen voor een productie die zich qua enscenering en regie tot een sereen minimum beperkt. Ze kunnen op inspirerende wijze de achtergrond schetsen en de handeling mee ondersteunen. De beelden werden hier gemaakt door Wouter Van Looy in samenwerking met de kunstenaars Vivian en Hector Cruz en in Mexico geschoten. De context van het verhaal werd hierin gesuggereerd door beelden van het bos, de lucht en de nacht, wezenlijke onderdelen van het drama die steeds terugkomen. Verder wisselt een abstract spel met natuurelementen of bouwsels af met een ondersteuning van de actie op meer figuratief niveau, waarvoor acteurs instaan die de zangers op scene ontdubbelen. Dit blijft steeds suggestief, gebruik makend van een barok spel met licht, traag en geladen voortbewegend. De valkuil is hier soms het overhellen naar een te bombastische beeldtaal, zoals de Ophelia-verwijzing aan de hand van onderwaterbeelden van Mélisande.

In elk geval is de, na enkele weglatingen uit de opera, twee uur durende 'Pelléas et Mélisande' van Muziektheater Transparant een volwaardige eigentijdse invulling te noemen van Debussy's meesterwerk, waarin de luisteraar krachtig wordt meegezogen in een symbiotische ervaring van video, scène en muziek. Het arrangement van Annelies Van Parys heeft hierbij alles in zich om algemeen ingang te vinden, in een tijd waarin de kleine bezetting als een zegen komt om bepaalde muziek vaker live te horen...

Meer over Claude Debussy, Annelies Van Parys, Oxalys, Maurice Maeterlinck, Wouter Van Looy


Verder bij Kwadratuur

Interessante links
Agenda
Concertagenda
  • Geen concerten gevonden.