Geen man die niet van haar houdt: de Georgische Khatia Buniatishvili. Nochtans bevestigt de pianiste in geen enkel opzicht het cliché van de frêle, vrouwelijke virtuoze die koste wat het kost een publiekslieveling wil zijn. Haar ietwat mannelijke uitstraling (vroeger nog versterkt door kort geknipt haar) koppelt ze in de Gentse Handelsbeurs immers aan een zeer masculien programma, zelfs voor de zwaargewichten uit de wereld een gewaagde onderneming.
Khatia Buniatishvili (foto: Esther Haase)
Al van jongs af aan gaf Buniathisvili te kennen dat ze geen "wonderkind" wilde worden dat onder de hoede van bepaalde gevestigde waarden mocht optreden, om er zich vervolgens nooit meer van los te kunnen maken. Ze zocht, ietwat eigenwijs, reeds vroeg haar eigen weg. Vanaf haar derde reeds aan het klavier gezeten en sedert de leeftijd van tien al internationaal op tournee is het verhaal Buniathisvili een klassiek voorbeeld van hoe een kind wordt voorbeschikt voor een solistencarrière. Een resem onderscheidingen en veel lof van Martha Argerich en Gidon Kremer, in wiens gezelschap ze overigens al twee cd-opnames mocht assisteren, bewijzen dat de nu vijfentwintig jarige dame klaar is voor een definitieve doorbraak bij het grote publiek. Die zit er allicht ook aan te komen: een Chopin-opname en een Liszt-cd bij Sony Classical gingen niet onopgemerkt voorbij, al was het maar omwille van het androgyne in haar stijl, die zich onmogelijk laat vangen in hokjes als "mannelijk" of "vrouwelijk". De beeldvorming rondom haar persoon vergroot die troef overigens verder uit: de circulerende persfoto's tonen Buniatishvili terwijl ze poseert in een kerkhofachtige setting, kortom meer luguber lijkt amper mogelijk.
Hoewel haar laatste opname niet unaniem op lof kon rekenen, is het Buniatishvili's duizelingwekkende gevoel voor fantasie dat men steeds weer roemt in haar spel. Ondanks de technisch enorm complexe aard van de muziek die ze brengt, kan ze dromerige sferen blijven uitspelen naar het publiek toe. In Liszt en Chopin vindt de pianiste traditioneel veel aanleiding tot een rêverie of een Träumerei, zonder dat haar muzikale visioenen ooit sentimenteel gaan smaken. Toch durft de pianiste zich nogal eens schalks verhouden tot de muziektraditie. Een recente opvoering met Beethovensonates in Londen verbaasde een deel van het publiek door ongewone tempi, waarmee de pianiste leek te willen duidelijk maken dat ze zelfs in minder waaghalzig repertoire het grote geschut boven durft halen. Het repertoire dat Buniatishvili in de Handelsbeurs brengt leent zich gelukkig meer tot een bijzondere showcase, weliswaar in verhouding tot de muzikaliteit die alle werken tevens bezitten. In het beste geval zal dit concert in de Handelsbeurs een ontmoeting worden tussen spektakel en ontroering - in het slechtste geval krijgt het publiek een wereldster in wording te zien die ongeveer twee uur lang met de spierballen rolt - hetgeen zeker bij een vrouw het label "onaantrekkelijk" verdient opgekleefd te krijgen.
Khatia Buniatishvili (foto: Esther Haase)
Over de beroemde Liszt-sonate wordt al sedert de creatie in 1854 heel veel gepubliceerd, en toch is het laatste woord er nog lang niet over gezegd. De diverse thema's, die organisch uit elkaar voortvloeien, vormen een aardige interpretatieve kluif voor musici die het werk beredeneerd willen vertolken. Laat men het materiaal gaandeweg evolueren, of mikt men er integendeel op dat het publiek alle motieven goed kan blijven volgen? En wat doet een uitvoerder met het programma van deze muziek: gaat hij of zij expliciet op zoek naar de Faustiaanse lading, of laat men de zogezegde betekenis van de muziek liever in het midden om puur de muzikale beleving naar voor te laten komen? Een uitvoering van de sonate is kortom altijd een heel bijzondere belevenis, en dit om veel meer redenen dan alleen het spektakelgehalte van iemand een half uur lang intens te zien worstelen met het klavier. In de 'Mefistowaltz' die Buniatishvili aansluitend zal spelen, wordt het duivelse materiaal vervolgens nog explicieter gemaakt. Tere zielen noemen dit stuk wel eens de "heavy metal" binnen de klassieke muziek. Daarbij gaat men echter voorbij aan de humoristische stoeierigheid waarmee de componist zijn eigen materiaal omspeelt. In een goede uitvoering is het walsachtige van deze partituur telkens zeer prominent aanwezig. Weliswaar hebben sommige solisten, en zeker de krachtpatsers onder hen, de neiging om de lichtheid in de partituur helemaal plat te spelen. Op basis van haar eigen opname kan vermoed worden dat Buniatishvili niet voor een monochrome, al te zware uitvoering zal opteren, maar wat een uitvoerder live doet met de energie in de zaal, valt altijd af te wachten.
Khatia Buniatishvili (foto: Esther Haase)
Het programma in de Handelsbeurs is duidelijk gecentreerd rondom Liszt. Met drie scherzi van Chopin kan vervolgens tevens een pianistiek verluchtende wind doorheen Gents prachtigste concertzaal waaien, want anders dan Liszt kan de melancholie en de zwaarte van Chopin ook vertederend en optillend werken. De kunst bij een uitvoering van de scherzi bestaat er alweer in niet te ongenuanceerd in de noten te duiken, maar heel expliciet de subtiele karkaters te laten bovendrijven. Gezien Buniatishvili nog maar pas Chopin opnam voor Sony, mag men verwachten dat ze het repertoire van binnenuit kent en weet wat het vraagt van een uitvoerder. Tot slot is er vervolgens nog een greep uit 'Petroesjka' van Igor Stravinsky, nog zo'n pianopijler waar tal van solisten hun piepjonge gebit al op hebben stuk gebeten. Spijtig misschien voor de mannen in de zaal, maar dat Buniatishvili het er zonder kleerscheuren vanaf zal brengen, lijkt gezien haar technische grandeur vooraf vast te staan. Of ze daarentegen een evenwichtige, complexe interpretatie kan verzorgen, is ook hier weer de vraag, die donderdagavond 13 december zal worden beantwoord.
Meer over Khatia Buniatishvili
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
