Het Britse Anathema stippelt inmiddels al meer dan twee decennia lang haar eigen muzikale weg uit. Met zijn magische gitaarlandschappen heeft het gezelschap mee de bouwstenen gelegd voor het florissante doommetalgenre, maar gaandeweg werden meer en meer theatrale, orkestrale elementen toegevoegd en een zachtmoedig, gothic karakter aangemeten. Dankzij een prominente plek voor orgel, piano of zweverige, aan folk ontleende partijen en het aanwerven van Steven Wilson (Porcupine Tree) ging zelfs een deur open in de magische progrockwereld. En die trend zet zich op het elfde fullalbum van de band voort aangezien Anathema zijn tragische en zelfs wat dramatische muziek nu laat vertolken door voornamelijk klassieke partijen.
Het wordt een beetje moeilijk om een plaat als metalalbum te bestempelen wanneer pas in de allerlaatste minuten echt een felle gitaarpartij doorbreekt. Meer nog, het voor het genre vrij noodzakelijke snaarinstrument blijkt hier grotendeels afwezig of weggecijferd naar de achtergrond. ‘Falling Deeper’ bevat echter de bewerking van een aantal Anathema klassiekers door een zesentwintigkoppig strijkorkest en dat gaat vanzelfsprekend met de eer lopen.
Het mooie is wel dat het vijftal duidelijk blijft vasthouden aan de kenmerkende, lange melodieën van progrockmuziek. Door zijn erg mooi uitgebalanceerde arrangementen echter te laten vertolken door klassieke instrumenten, waaronder ook een volledige vleugelpiano, groeit de muziek van de band nog in grandeur en tristesse.
Deze plaat vertelt een duidelijk verhaal en bevat een pracht van een evolutie. Anathema leunt aanvankelijk nog steeds aan bij die gothic mystiek van weleer en het bijbehorende gitaargevoel. Opener en titeltrack ‘Falling Deeper’ zinkt vocaal wel diep weg in een eindeloze echopoel, maar het traag hoofdschuddende doommetalritme is wel gebleven. Wie de zingende, zwevende orgelpartij echter denkbeeldig vervangt door een lekker zinderende, elektrische gitaar komt weer helemaal uit op progrock. De historie gaat naadloos over in ‘Sleep in Sanity’, dat langzaam opklimt tot een florissant, veelgelaagd tapijt met steeds herhalende, glijdende mannenzang en vrouwelijke achtergrondvocalen die de luisteraar nog meer de dieperik in zuigen.
Vervolgens neemt de theatrale grandeur af en openbaart de band een wereld van intimiteit en verwondering. De neoklassieke partijen nemen de overhand en het album verglijdt tot een filmische sfeerprent die meer bij een Scandinavische groep als Sigur Rós thuis hoort. Dat mondt zelfs uit in een instrumentaal, introvert nummer als ‘J’ai Fait une Promesse’ dat uit niet veel meer bestaat dan melancholische kamerstrijkers en een traag wandelend, pointillistisch pianospel: de soundtrack voor een romantische film noire. En dan doet gastzangeres Anneke Van Giersbergen haar intrede in ‘Everwake’ en neemt de luisteraar mee naar de –spijtig genoeg- vervlogen tijden van The Gathering met opnieuw een groteske, tragisch slepende uitstraling. Een ballade van akoestische gitaar en fluit kiest voor een folkuitstraling terwijl die typisch trage cadans van verdoemde drums opnieuw de kop opsteekt.
Dit album is een terechte kroon op de weelderige muzikale werk van dit gezelschap. Het is werkelijk een verademing te merken dat de songs van Anathema en hun karakter als een rots in de branding blijven staan wanneer strijkers en piano de plek van stoere gitaren innemen. De band heeft zich dan ook geen moeite bespaard om zijn muziek werkelijk volledig om te toveren (en de sterke emoties erin te behouden), waarmee deze plaat torenhoog prijkt boven het gros van door een symfonisch orkest vertolkte metalreleases.
