Klassieke (de facto vroeg romantische) muziek is geen popmuziek, punt. Een componist als Ludwig van Beethoven leefde en werkte onder muzieksociologische en -esthetische omstandigheden die nauwelijks te vergelijken zijn met die van onze postmoderne consumptiemaatschappij. Het is dan ook nodig kritisch om te gaan met vulgariserende verzamelalbums van klassieke kunstmuziek (vooral wat betreft de 'Best of Classic'-types) en in te zien dat een 'Für Elise' van Beethoven niet zonder meer met eenzelfde oor kan worden beluisterd als een 'Pokerface' van Lady Gaga. Bovendien bestaat een groot probleem erin dat platenfirma's in klassieke compilatiealbums ook streven naar nummerlengtes die vergelijkbaar zijn met die van een popsingle. Dat resulteert in fragmentarische selecties van composities waardoor context en spanningsopbouw problematisch worden. Het gevaar bestaat erin dat luisteraars niet meer beseffen dat het fragment dat ze horen in feite deel uitmaakt van een groter geheel. Nu, de verantwoordelijkheid van de nationale zender Klara om klassieke muziek toegankelijker te maken voor een groot publiek is begrijpelijk, en als het uitbrengen van een 'Best of Beethoven' ertoe bijdraagt dat jonge mensen zelf instap nemen in de rijke klankwereld van dit genie, dan is dat een goede zaak!
'Klara's Best of Beethoven' was een special die de radiozender programmeerde tijdens de laatste vier dagen van 2009. De aanleiding was het verschijnen van de eerste omvangrijke Nederlandstalige biografie over de componist, geschreven door musicoloog en dirigent Jan Caeyers. De producenten achter Klara zagen dan ook de ideale gelegenheid om in samenwerking met EMI Classics een bijhorende 'Best of Beethoven' dubbel-cd uit te brengen. Het minste wat kan worden gesteld over de selectie, is dat ze gevarieerd is. Vrijwel alle genres uit het oeuvre van de Weense romanticus zijn vertegenwoordigd: 3 symfonieën, 5 pianosonates, 3 pianotrios, 2 ouvertures, 2 pianoconcerti, 2 bagatellen, 1 strijkkwartet, 1 lied, 1 opera en andere werken voor orkest en kamermuzikale bezetting. Opvallend echter is dat de keuze hierbinnen chronologisch onrepresentatief is: zowaar alle composities op deze compilatie werden geschreven in de meer toegankelijke vroege of middenperiode van Beethoven, dus vòòr 1815. Of hoe één van de meest introverte en vernieuwende muzikale toonspraken uit de muziekgeschiedenis, met name Beethovens 'dove', late periode, wordt veronachtzaamd. Het concept 'Best of' kan hier dan ook vrij vertaald worden als 'meest aanstekelijke van' en niet zozeer als 'meest invloedrijke en vooruitstrevende van'. De afwezigheid van sleutelcomposities als de 'Missa Solemnis', de 'Diabellivariaties', de laatste strijkkwartetten, het vijfde pianoconcerto, pianosonate op. 106 'Hammerklavier' en natuurlijk de 3e symfonie 'Eroica' zegt dan ook meer over de doelgroep waarvoor de dubbel-cd bestemd is dan over de werken in kwestie.
Het positieve aspect aan 'Klara's Best of Beethoven' is dat er afgezien van deze ongelukkige selectie niets op aan te merken valt. Wat er te horen is, is het werk van topmusici (Daniel Barenboim, Christoph Eschenbach), topensembles (Chung Trio), toporkesten (Wiener Philharmoniker, Berliner Philharmoniker) en topdirigenten (Simon Rattle, Roger Norrington). De afwisseling van piano-, kamer- en orkestmuziek is zorgvuldig gekozen en de samensteller schrikt niet terug van nummers boven de tien minuten. Mede omdat de dubbel-cd voorzien is van een kort en vrij clichématig voorwoord (geschreven door samensteller Koen Uvin) kan 'Klara's Best of Beethoven' dienen als een goed uitgangspunt voor de nieuwsgierige muziekliefhebber wiens kennis over het oeuvre van Ludwig van Beethoven nog op één hand te tellen valt.
Meer over Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
