Een strijkkwintet is gewoonlijk een strijkkwartet met een extra altviool of cello erbij. Boccherini koos voor die laatste benadering maar componisten als Brahms en Mendelssohn schreven strijkkwintetten met een tweede altviool. Ze baseerden zich daarvoor op Beethovens drie strijkkwintetten, die dezelfde bezetting gebruikten. Het enige originele kwintet dat Beethoven echter voor zulke bezetting schreef, is het kwintet opus 29 dat uit 1801 dateert. Het opus 104, dat ook op deze cd staat is een bewerking van Beethovens derde pianotrio. Het is eveneens een vroeg werk ondanks het hoge opusnummer. Als extraatje speelde het Amerikaanse Fina Arts Quartet ook nog de onvoltooide fuga in D majeur opus 137 in, een werkje dat halverwege abrupt stopt.
De extra altviool van beide kwintetten doet de textuur wat dikker en symfonischer klinken. Dat symfonische zit hem ook in de uitvoering, waar voor een brede, magistrale aanpak van Beethovens muziek wordt gekozen. Het kwintet opus 104 bezit zo een drama dat vooruit kijkt naar Schuberts ‘Onvoltooide’ symfonie of naar de muziek van Schumann en Brahms. Vooral de finale maar in mindere mate ook het menuet bezitten een gejaagde, onrustige sfeer. Forte passages zijn dus ook passend krachtig, eindakkoorden worden net wat uitgesteld om ze zo gewicht mee te geven en de middenstemmen zijn prominent aanwezig. Ook in het langzame deel van het kwintet opus 104 blijft een warme samenklank een streefdoel, zodat dit lyrische deel net even genereus en zangerig klinkt als een langzaam deel uit een kamermuziekwerk van Schubert.
Dat er met energie gespeeld wordt, blijkt uit het scherzo van opus 29, dat snel en zonder remmingen vorm krijgt. De finale van hetzelfde kwintet tintelt van de spanning, in de zachte tremolo begeleiding of in de zuivere en hoge eerste vioolpartij. Dit is vroege Beethoven en spanning wordt net zo vaak afgewisseld met lichtvoetig classicisme. Even fris is trouwens ook het trio in het kwintet opus 104, met razendsnelle maar net zo trefzekere loopjes in de eerste viool.
De fuga opus 137 is niet de gekende ‘Grosse Fuge’ (die voor strijkkwartet geschreven werd) maar een veel vriendelijker, luchtiger werkje, dat achter haar zonnige uiterlijk een meesterlijke beheersing van contrapunt verraadt. Het is echter niet meer dan een aardigheidje want het korte werk breekt plotseling af na minder dan twee minuten maar het vormt een welkom bisnummertje op een plaatje als dit. Bovendien is het verder nauwelijks op andere opnames terug te vinden.
Dit cd’tje presenteert een Beethoven vol leven en musiceervreugde. Beethovens strijkkwintetten vindt men niet zo erg vaak op concertprogramma’s terug en dit cd’tje is dus een ideale gelegenheid om deze muziek te leren kennen.
Meer over L. van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
