Als men het verhaal rond Palestrina's 'Missa Papae Marcelli' uit 1562 mag geloven, dan werd die mis geschreven als antwoord op een discussie tijdens het concilie van Trente, waarin de rol van complexe, polyfone kerkmuziek in vraag gesteld werd. Palestrina's 'Missa Papae Marcelli', die kort daarvoor geschreven was, was echter zo uitgekiemd, trof een delicate balans tussen affect, devotie en compositievaardigheid dat de discussie gesloten werd en kerkmuziek toegelaten bleef.
Of dit mooie verhaaltje klopt, is niet zeker. De mis dankt haar naam alleszins aan paus Marcellus II (1501-1555), die na drie weken in officium al stierf maar wie in zijn korte pontificaat een sterke interesse toonde in religieuze muziek. Het is terecht de bekendste en vaakst uitgevoerde van Palestrina's tientallen missen en bestaat uit de traditionele zes delen ('Kyrie', 'Gloria', 'Credo', 'Sanctus', 'Benedictus' en'Agnus Dei') maar deze uitvoering volgt de zestiende-eeuwse gewoonte om de verschillende delen van elkaar te scheiden met andere vocale religieuze werken, in dit geval met een hele reeks motetten die Palestrina voor Hemelvaartsdag schreef.
Het mocht op het concilie van Trente misschien wel een bezorgdheid zijn geweest dat al te complexe meerstemmigheid de Latijnse misteksten onverstaanbaar maakten maar Palestrina's transparante beheersing van contrapunt en de verzorgde uitspraak van de zangers van het Ensemble Officium zorgen ervoor dat deze opname een uitstekende dictie bezit. De hele mis en de begeleidende motetten worden kalm gezongen, relatief traag zelfs. Dat komt de muziek alleen maar ten goede want het stelt Palestrina's meerstemmige muziek in staat om transparant open te bloeien en elke stem fijntjes tot haar recht te laten komen. Elke frase wordt met erg veel gemak en een perfecte timing uitgezongen. Bovendien past het rustige karakter van deze uitvoering de devote natuur van deze muziek als gegoten. De hele mis werd trouwens enkele tonen lager opgenomen dan hij genoteerd is, een beslissing die stevig gegrond is in lang musicologisch onderzoek maar die resulteert in een zachtere, minder gespannen samenklank.
Ensemble Officium mag misschien nog niet zo een grote naam zijn in de renaissancewereld maar een verzorgde lezing als van deze Palestrina doet verlangen naar meer. "Haec Missa valde pulcherrima est" ("deze mis bezit een erg grote schoonheid") schreef een anonieme zanger in de kanttekening van het manuscript en deze prachtige uitvoering doet Palestrina's muziek dan ook alle eer aan.
Meer over Giovanni Pierluigi da Palestrina
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
