Max Reger (1873-1916) wordt beschreven als een waardig erfgenaam van Johannes Brahms en daar zit wel wat in want net als zijn veertig jaar oudere collega was ook Reger zich sterk bewust van de eeuwenlange muzikale erfenis die hij in zijn werken probeerde voort te zetten. Geen extravagante experimenten dus bij Reger maar een omvangrijk oeuvre dat de vormen en genres van de barok en het classicisme koppelt aan een laat negentiende-eeuws taalgebruik. Het klarinetkwintet in A groot was Regers laatste werk. Zijn inspiratie haalde hij uit de gelijkaardig opgebouwde en geïnstrumenteerde kwintetten van Mozart en Brahms. Het Duitse Ensemble Villa Musica nam het werk op samen met een andere late compositie van Reger, het strijksextet voor dubbel strijktrio opus 118.
Reger houdt een opvallend zachtaardige toon aan in zijn klarinetkwintet. Zelfs de finale, een variatiereeks zoals in de kwintetten van Mozart en Brahms is geen toonbeeld van virtuositeit maar een lieflijke romance tussen klarinet en strijkers. De warme, soepele klank van klarinettist Ulf Rodenhäuser, zacht in de hoogte en warm in de laagte past dit soort van muziek als gegoten. Hij fraseert met zorg en brengt zo een broodnodige overzichtelijkheid aan in Regers vaak complexe muziek.
Klarinet en strijkkwartet spelen een opvallend gedempt spel van vraag en antwoord in het levendige 'vivace' uit het klarinetkwintet, muziek die perfect de achtergrond van een tekenfilm zou kunnen vormen. De dynamiek steekt hier nergens boven een voorzichtige 'mezzopiano' uit, behalve in het trio van dit deeltje. Reger, die soms bekend staat voor zijn strenge, niet gemakkelijk in het gehoor liggende melodieën, verrast zijn luisteraars hier met een aantrekkelijk en zachtmoedig pastoraal tafereel.
De verschillende invloeden waarop Reger zich baseerde – de polyfonie van Bach, de vormstructuur van Brahms en de complexe samenklanken van Wagner en Lizst – laten zich duidelijk horen in het strijksextet, een minder toegankelijke compositie dan het klarinetkwintet. Vooral de hoekdelen zijn titanische oefeningen in contrapunt. De sextetbezetting en de warme klank van het Ensemble Villa Musica verlenen dit werk een dik, orkestraal klankbeeld. Net als in het klarinetkwintet, speelt ook het scherzo van het strijksextet met het contract tussen een in dit geval wild en onstuimig scherzo en een bijzonder mooi en zangerig uitgevoerd trio, dat de middenstemmen in de altviolen van hun mooiste kant laat horen. Het langzame deel wordt zo breed en zangerig mogelijk gespeeld. Reger maakt hier volop gebruik van het extra klankvolume dat een extra altviool en cello hem in een sextetbezetting bieden en schildert een complexe, snel modulerende en doorwrochte nocturne af.
Reger schreef niet steeds gemakkelijke muziek en beide werken op deze plaat hebben meer dan één beluistering nodig om hun volle waarde te kunnen tonen. Een uitvoering als deze houdt echter een warm pleidooi voor deze nog steeds minder vaak gespeelde muziek.
Meer over Max Reger
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
