Othmar Schoeck (1886-1957) vormde samen met Frank Martin en Arthur Honegger een trio van vroeg twintigste-eeuwse Zwitserse componisten maar het is eerder in het gezelschap van Schoecks Duitse en Oostenrijkse tijdgenoten Richard Strauss, Arnold Schönberg en Paul Hindemith dat men zijn muziek beter kan plaatsen. Hoewel Schoeck niet bijzonder bekend is buiten Zwitserland of, ruimer gesproken het Duitstalige deel van Europa, werd zijn muziek destijds enorm geprezen door grootheden als Alban Berg, Paul Hindemith en dirigent Wilhelm Furtwängler. Schoeck componeerde opera's (niet minder dan acht), kamermuziek en concerti voor verschillende instrumenten. Het is echter vooral als liedcomponist in de grote Duitse romantische traditie dat Schoeck naam maakte. Hij schreef maar liefst ongeveer vierhonderd liederen, sommige apart uitgegeven, andere samengebundeld in indrukwekkende liedcyclussen. De 'Notturno' opus 47 uit 1933 voor bariton en strijkkwartet blijft echter een atypische compositie. Schoeck doet beroep op negen gedichten van Nikolaus Lenau (en eentje van Gottfried Keller) en rangschikt ze in een vijfdelige, quasi symfonische vorm met twee langere hoekdelen en drie korte intermezzi in het midden. De teksten die Schoeck uitkoos zijn zonder uitzondering donker en zwaarwichtig qua thematiek en beeldgebruik en vandaar komt ook de titel 'Notturno', alsof de duisternis van de tekst de duisternis van de nacht oproept.
Schoecks muziek neigt naar de atonaliteit toe en is karakteriserend laatromantisch, met snelle, veelvuldige modulaties, een hecht en complex polyfoon spel van motieven en melodiefragmenten en een flexibel tempo. Het Rosamunde kwartet brengt al die kwaliteiten naar voren, met opvallend veel aandacht voor het transparant houden van Schoecks muziek. Zo zijn alle afzonderlijke inzetten en stemmen perfect hoorbaar in het eerste deel en bezitten de snellere passages een frisse energie.
Christian Gerhaher is niet onbekend met het liedrepertoire en dat vertaalt zich in de eerste plaats in een uitstekend verstaanbare zangpartij. Men hoeft de tekst niet regel per regel te volgen in het cd boekje om Schoecks duistere poëzie te verstaan, dankzij Gerhahers duidelijke articulatie en knappe acteerwerk. En wie denkt dat lied zingen niet evenzeer acteren is hoeft alleen maar te luisteren naar de expressieve manier waarop het nachtmerrie-achtige scherzo dat het tweede deel van deze 'Notturno' vormt, gezongen wordt.
Het cd-boekje bevat een voorwoord van een andere, hedendaagse grootheid uit muzikaal Zwitserland namelijk Heinz Holliger en die prijst Schoecks muziek, en de 'Notturno' in het bijzonder aan als een werk dat op gelijke voet kan staan met 'Verklärte Nacht' van Schönberg of 'Wozzeck' van Alban Berg. Zelfs als men dat wat overdreven vindt, kan niet ontkent worden dat met zijn 'Notturno', Schoeck een origineel, duister en intens persoonlijk werk geschreven heeft, een soort van symbiose tussen strijkkwartet, liedcyclus en symfonie en dat deze knap uitgevoerde cd een passend eerbetoon is aan deze laat-romantische Zwitserse componist.
Meer over Othmar Schoeck
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
