Saadet Türköz werd geboren in Istanbul, waar ze opgroeide binnen de Kazakse gemeenschap. De cultuur die ze van haar ouders meekreeg, begon zich te manifesteren toen ze op twintigjarige leeftijd met haar zus naar Zwitserland trok en zelf Kazakse liederen begon te zingen. Naast haar repertoire van traditionele muziek is Türköz ook geregeld te horen in combinatie met vrije improvisatoren, maar op 'Urumchi' (de plaat is genoemd naar de hoofdstad van Turkistan) kiest ze voor een heel sobere, pure benadering van de muzikale traditie van haar voorouders.
De natuurlijkheid van de muziek en uitvoering kenmerkt het hele album. Türköz' stem valt niet op door uitzonderlijke zuiverheid, zachtheid, kracht of hoogte, maar klinkt alsof ze zo uit de traditie geplukt is. Ook de muziek op zich draagt deze vanzelfsprekende stempel. Melodisch zijn de liederen eenvoudig en catchy, hoewel de opbouw soms een kleine onregelmatigheid verraadt door zinnen die net iets langer duren dan in het westen gebruikelijk is. Deze kleine onregelmatigheden verstoren echter nooit het spontane van de muziek, maar plaatsen wel een kleine, authentieke handtekening.
Opvallender is de afwezigheid van een strak metrum, waardoor het tempo natuurlijk kan verschuiven naar wens van de uitvoerders. Dit vergt een intensief samenspel tussen de vaak brede melodische zanglijnen van Türköz en de meanderen instrumenten eronder. Deze instrumentale inbreng mag dan bescheiden zijn qua bezetting (slechts enkele snaarinstrumenten en fluiten, vaak afzonderlijk gebruikt), louter ondersteunend is ze niet te noemen. Soms wordt er meegespeeld met de zanglijn, op andere momenten worden akkoorden ritmisch aangeslagen, maar even vaak zorgen de instrumenten voor een tegenstem, waardoor de rolverdeling tussen stem en instrument niet altijd even duidelijk is. Een enkele keer worden er meerdere instrumenten samengebracht, waardoor 'Kadişa' de meest kleurrijke track op de cd wordt met bovendien een heerlijke, melancholisch meeslepende melodie.
Ondanks het sobere kader is 'Urumchi' een gevarieerde plaat geworden voor wie de contrasten wil horen. 'Alis' klinkt haast sacraal door het trage tempo, waarbij de harmonie tot stilstand lijkt te komen, terwijl die in 'Akcayik' – waar de akkoorden van de dombra stevig aangeslagen worden – aan flamenco doet denken. Bovendien wordt het spel van verschuivingen in het tempo hier het meest expliciet gespeeld. In het instrumentale 'Küy' verraadt de melodie dan weer duidelijk oosterse wortels en 'Kamila' drijft in de geheimzinnige sfeer van een dramatische middeleeuwse ballade.
In alle eenvoud is 'Urumchi' een heel directe plaat, waarvan de waarde niet gezocht of beredeneerd moet worden. Grootse muziek is het niet te noemen en waarschijnlijk kan Saadet Türköz tientallen albums als dit maken, maar dat neemt niet weg dat de cd fraaie melodieën en een authentieke vorm van samenspel laat horen.
Meer over Saadet Türköz
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
