Om als Duitstalige componist tot de hoogste rangen van de Habsburgse hiërarchie te rijzen, was een mooie prestatie: Italianen werden aan het hof in Wenen doorgaans hoger ingeschat. Johann Heinrich Schmelzer (1620-1680) slaagde erin om zich zelfs in de adelstand te laten verheffen door keizer Leopold I. Dat respect mag illustreren hoe hoog hij ingeschat werd tijdens zijn carrière, zowel als violist als als componist. Zijn muziek was dan ook van beslissende invloed op de Zuid-Duitse barokke school van componisten als Johann Pachelbel en Heinrich-Ignaz von Biber. De muziek is deze plaat is een verzameling van sonates en balletten die plausibel genoeg op het huwelijk van Margarita Teresa van Oostenrijk met de Habsburgse keizer Leopold I gespeeld zouden kunnen zijn.
Opener is een opwindend ‘Balletto a Cavallo’, een ballet voor tientallen ruiters in goede Weense ‘Lipizaner’-traditie maar op muzikaal vlak zijn de vijf sonates a3, a6, a7 of a8 voor diverse instrumenten interessanter dan de descriptieve balletmuziek waarmee het ensemble Armonico Tributo Austria haar cd’tje laat afsluiten. Schmelzer schreef boeiende muziek, met een voor de feestelijke gelegenheid passend kleurrijke orkestratie. De balletmuziek die het tweede deel van de cd vormt, is een verzameling karakterstukjes en hofdansen die vaak in een typerend nationale stijl geschreven zijn: ‘Gavotta Gallica’, ‘Gavotta Bavarica’, ‘Aria Viennesa’ enzovoort maar zelfs zulke soms nauwelijks verholen klankimitaties klinken opgewekt en doordacht. En naar zulke klankeffecten hoeft men niet lang op zoek te gaan, in ‘Die Fechtschule’ bijvoorbeeld, een muzikale beschrijving van een schermtoernooi of in de tamboerijnbegeleiding die klokken imiteert in het ‘Campanella’. Opvallendst is echter het ‘Balletto a Cavallo’, een ruiterijballet met overvloedig veel trompetten en pauken.
Het effect van zo een ballet op een groep van tientallen ruiters moet overweldigend zijn geweest maar In tegenstelling tot traditioneel militaire ruiterijfanfares, zijn deze stukken trompetmuziek ook puur muzikaal genietbaar. Dat komt in de eerste plaats door de geraffineerde manier waarop Schmelzer zijn baroktrompetten, met hun beperkte melodische mogelijkheden in de rest van het ensemble verwerkt. Een goed voorbeeld is de ‘Sonata XII a 8’, een achtstemmige sonata uit een collectie puur instrumentale werken die naar believen gebruikt werden om feestelijke of plechtige gelegenheden op te luisteren. Daarin gebruikt Schmelzer een ongewoon rijkelijke maar naadloos met elkaar verweven instrumentatie van trompetten, pauken, trombones, cornetti, strijkers en bas. En dat doet hij niet zonder gevoel voor humor overigens, zoals wanneer de trompetten ruw de behendige loopjes van de cornetti komen verstoren.
Van een andere aard is het gevoelige ‘Lamento sopra la Morte Ferdinandi III’, een werk dat Schmelzer uit eigen beweging schreef bij de dood van zijn werkgever keizer Ferdinand III in 1657. Dit is een cd met zuiver instrumentale muziek en slechts één enkel stuk bevat een zangpartij, wat tamelijk ongewoon is in een tijd waarin muziek nog steeds overwegend vocaal gedacht was. Sopraan Mieke van der Sluis zingt een ongecompliceerde, natuurlijke lezing van het moralistische lied ‘In jenem Gefilde’, met een stemkleur die veraf staat van de verheven, streng onder controle gehouden religieuze barokmuziek en die meer doet denken aan een Duits volksliedje. Schmelzers feestelijke muziek en uitbundige instrumentatie houden het hele cd’tje levendig. De meest diepzinnige muziek is dit niet maar dat hoeft bij huwelijksmuziek geenszins. Armonico Tributo Austria presenteert een kundige en briljante uitvoering, die zowel Schmelzers ernstige, polyfone sonates als zijn luchtige balletmuziek tot hun recht laat komen.
