Dit mooi verzorgde dubbel-cdtje is het resultaat van een onderzoeksproject dat pianist Piet Kuijken aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel uitvoerde naar de pianomuziek van Robert Schumann. De periode die de dubbel-cd beslaat, bevind zich vroeg in Schumanns artistieke leven. Een vroege carrièrekeuze om rechten te studeren aan de universiteit van Leipzig en Heidelberg had hij een tiental jaren eerder opgegeven. In de plaats kwamen pianostudies, onder meer bij de pianist Friedrich Wieck. Diens dochter Clara was negen jaar jonger dan Schumann en hun in het begin geheime verloving stuitte op vastberaden tegenstand van vader Wieck. Clara zou uiteindelijk Schumanns vrouw worden in 1840 maar hun geheime en verliefde relatie hangt over de lange hele reeks pianowerken (de 'Novelletten' opus 21, 'Kinderszenen' opus 15, 'Humoreske' op.20, 'Arabeske' op.18, het 'Blumenstück' op.19, de 'Drei Romanzen' op.28 en de terneergeslagen 'Nachtstücke' opus 23) die Schumann in 1838 en 1839 schreef.
De piano maakte tijdens Schumanns leven een snelle evolutie door en de Schumanns speelden op aardig wat verschillende instrumenten. Piet Kuijken koos voor een Johann Baptist Streicher piano uit 1850, een instrument van een type dat op Schumanns enthousiasme kon rekenen en een aanzienlijk verschillend klankbeeld oplevert dan een moderne piano.
Dat klankbeeld klinkt over het algemeen droger, met meer klankverschil tussen de verschillende registers van de piano en relatief weinig nagalm. Snelle passages komen dus gemakkelijker helder en transparant over. Een spaarzaam gebruik van het resonantiepedaal en een instrument dat sowieso al droog klinkt zorgen ervoor dat elk nootje duidelijk verstaanbaar blijft en niet verdrinkt in de galm van het voorgaande. Stukken die van bijna manische karakterwisselingen getuigen, zoals het tweede van de 'Humoreske' blijven op die manier perfect verstaanbaar. Nadeel is dat voor wie een moderne concertvleugel gewoon is, de droge klank van een Streicher piano eerder Spartaans en zuinig aandoet maar de aanpassing naar een negentiende-eeuws klankbeeld is snel gemaakt.
Die impulsiviteit die veel van Schumanns muziek kenmerkt, komt dan ook danig ruw over. Piet Kuijken laat weinig ruimte voor afronding: bassen klinken droog en waar de muziek een voortvarend karakter aanneemt, bezit Kuijkens piano een koppig voortdrijvende klank. Stilte en een zachte speelsterkte zijn echter net zo belangrijk en net als Schumann spreekt ook Piet Kuijken zijn voorkeur uit voor een verzorgde maar fluisterend zachte pianodynamiek. Dat zorgt voor veel intimiteit, zoals aan het eind van de 'Kinderszenen'
Sommige werken op deze cd, zoals de 'Kinderszenen' zijn gemakkelijk terug te vinden in de cd winkel maar de grote verdienste van Piet Kuijkens project is dat het zulke werken kadert in een hele reeks andere composities van Schumann uit dezelfde periode. Een zulk integraal project doet wat denken aan de negendelige reeks 'Klavierwerke und Kammermusik' (label Alpha) van pianist Eric Le Sage, die warm aan te raden is. Wie echter een perspectief uit de authentieke uitvoeringspraxis wil, kan moeilijk beter terecht komen dan met deze aantrekkelijke dubbel-cd.
Meer over R. Schumann
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
