Wolfgang Amadeus schreef voor zowat elk instrument minstens een concerto (zelfs voor cello en trompet, al waren dat vroege werken die sindsdien verloren zijn gegaan) en het mag weinig verbazing wekken dat hij voor viool, een instrument dat hijzelf bespeelde vijf concerti schreef, alle vijf tussen 1773 en 1775. Het zijn jeugdwerken, concerti die de jonge Mozart voor zichzelf schreef in de jaren waarin hij als hofmuzikant in dienst was van de aartsbisschop van Salzburg. Dat Mozart in de provinciestad Salzburg met zijn status als hofmuzikant niet echt gelukkig was, is bekend en dat zou ook wel eens de reden kunnen zijn dat hij kort nadien het vioolspelen opgaf en zich concentreerde op een loopbaan als freelance pianist/componist die hem enkele jaren nadien naar Wenen zou brengen.
De uitvoeringen op deze dubbel-cd van het Orkest van de Achttiende Eeuw met de Oostenrijkse violist Thomas Zehetmair als solist, zijn het resultaat van concerten die tussen 2000 en 2005 gegeven werden in Nederland en Brazilië. Met zijn vrouw en ook collega in het naar hem vernoemde strijkkwartet, Ruth Killius, voerde Zehetmair ook Mozarts sinfonia concertante voor viool en altviool uit, een werk dat op een integrale opname van Mozarts vioolconcerti natuurlijk ook niet kan ontbreken. Trouw aan Mozarts intenties werd Killius' altviool hier ook een halve toon hoger gestemd, een gewoonte die weinig solisten vandaag de dag eren, om het instrument zo een lichtere, meer briljante klank te geven en de klank van de twee solisten egaler te krijgen.
Vanaf de eerste noten van beide cd's hoort men als luisteraar een grote vrijheid in Zehetmairs en Brüggens omgang met Mozarts partituur. En dat ligt nog niet in de eerste plaats aan de uitvoering, die vaak klinkt alsof hij op het scherp van de snee uitgevoerd werd. Dat soort van engagement is wel eigen aan meer zogenaamde authentieke uitvoeringen, waarbij van (replica's van) achttiende-eeuws instrumentarium gebruikt gemaakt wordt. Maar wat opvalt, is de natuurlijkheid waarmee Zehetmair niet alleen Mozarts partituur weergeeft maar die zich volledig eigen lijkt te maken. Zo speelt hij (behalve in de sinfonia concertante) zijn eigen cadenzen en waar die bij andere violisten dunne excuses zijn voor het glorieus ten toon spreiden van hun eigen virtuositeit (zodat ze op enkele minuten tijd meer technisch kunnen laten horen dan de drie delen van het concerto bij elkaar), voelen Zehetmairs cadensen perfect natuurlijk en met veel stijlbesef geïmproviseerd aan. De vioolconcerti krijgen ook aardig wat franjes en versieringen mee, vooral in de finales van enkele concerti. Luisteraars die gewoon zijn aan het idee dat Mozarts vioolconcerti tot het ongenaakbare, ijzeren repertoire behoren, zullen wellicht eventjes moeten slikken maar het aanbrengen van – uiteraard stijlvolle – versieringen behoorde in de achttiende eeuw zonder meer tot de kenmerken van een goede muzikant en Zehetmair volgt die gewoonte hoorbaar met genoegen. Zo krijgt de finale van het derde concerto, met zijn soms net niet banale melodietjes plots veel meer bravoure.
Weinig verbazingwekkend dan ook dat Zehetmair perfect in balans speelt met het orkest en zich niet oplegt als solist aan de begeleiding. Zo ontstaat een wisselwerking tussen orkest en vioolsolo die Mozarts muziek ten goede komt. Het Orkest van de Achttiende Eeuw nam alle concerten live op, op verscheidene locaties maar de algemene klank is er een die verrassend consistent klinkt, met stevige bassen en ronde blazers die af en toe wat op de achtergrond blijven hangen. Maar dat ligt misschien eerder aan de opname dan aan de uitvoering want de cd's zelf willen wel eens wat minder briljant klinken dan men vandaag gewoon is. De uitvoering zelf klinkt echter alsof elke muzikant op het puntjes van zijn stoel zat, met scherpe contrasten, vrij snelle tempi, vooral in de doorgaans langzamere middendelen en een erg gedetailleerde, zorgzame manier van fraseren bij de strijkers en dat blijft de hoofdzaak. Zo is dit een van de knapste uitvoeringen van Mozarts vioolconcerti van de laatste jaren en zonder twijfel de meest sparkelende!
Meer over Wolfgang Amadeus Mozart
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
