Listzs symfonische gedichten blijven weinig bekend, zeker in Engeland en het is daarom bewonderenswaardig van dirigent Gianandrea Noseda om met zijn orkest, de BBC Philharmonic, een integrale opname van Lizsts dertien composities in het genre te willen opnemen. Dit derde volume presenteert drie minder bekende werken: 'Héroide Funèbre', 'Prometheus' en 'Festklänge', naast het bekendere 'Mazeppa'.
Hoewel componisten voor Liszt reeds programmamuziek schreven (dat wil zeggen, composities die hun inspiratie vinden in een buitenmuzikaal idee, vaak een literair werk) was Lizst de eerste die consequent brak met de traditie en het nieuwe genre van het 'symfonisch gedicht' schiep. Zo is 'Mazeppa' (een orkestratie van een van zijn 'études d'exécution transcendante' voor piano') gebaseerd op het verhaal van de gevierde kozakkenleider Ivan Mazeppa terwijl hij zich voor 'Prometheus' liet inspireren op de filosoof Johann Gottfried Herders verhaal 'der entfesselte Prometheus'. De twee andere werken zijn minder beschrijvend en brengen eerder (weliswaar erg van elkaar verschillende) ideeën over. Liszt refereerde aan 'Festklänge' als 'mijn bruiloftsmuziek' en dat vertaalt zich in een erg feestelijk werk. De 'Héroide Funèbre' was dan weer oorspronkelijk bedoeld als eerste deel tot een 'revolutionaire' symfonie die geschreven werd om Liszts engagement in de revoluties van 1830 en 1848 te tonen. De symfonie kwam er niet maar dit symfonische gedicht ademt dezelfde sfeer uit als het trage deel uit Beethovens 'Eroica' en is trouwens ook opgevat als een soort van langgerekte, donkere dodenmars. Zelfs de uiteindelijke muzikale overwinning van dit werk klinkt hier wat hol, alsof de gestreden strijd niet opwoog tegenover de offers die gebracht moesten worden.
De BBC Philharmonic krijgt alle kansen om zijn duivels te ontbinden in Lizsts stevige orkestratie. De kopersectie klinkt dan ook bijzonder solide, zeker in de werken met dankbare partijen voor kopers zoals 'Festklänge' of het opzwepende 'Mazeppa'. De trombones klinken slank maar heel kernachtig, terwijl het volledige orkest een rijke en steeds perfect gecontroleerde 'forte' dynamiek ten gehore kan brengen. Hierdoor behoudt Lizsts muziek een zekere helderheid en ontwijkt Noseda doorgaans knap veel overbodige bombast – ook al is de finale uit 'Mazeppa' niet meteen het meest geïnspireerde wat Liszts ooit neerschreef en is wat muzikale grootspraak deze componist zeker niet vreemd. Nadeel van deze aanpak is dat het orkest de luisteraar ook nooit echt overdondert. Zo hadden de 'Festklänge' wat meer vreugde kunnen gebruiken en die stellen dan ook een beetje teleur. Niet dat het orkest zich minder geëngageerd, integendeel, maar Lizsts opeenvolging van climax na climax wordt door Noseda wat teveel in de verf gezet, waardoor de muziek soms gezwollen en inhoudsloos gaat klinken (weer: ook niet geheel de fout van muzikanten of dirigent).
En dat kan over de hele cd gezegd worden. De BBC Philharmonic speelt erg verzorgd, bij momenten zelfs overweldigend en Noseda laat Liszts muziek met een zekere lichtheid klinken. Maar echt ontroeren doen deze werken niet, daarvoor lijken zowel de muziek als de muzikanten het nodige engagement te missen.
Meer over Franz Liszt
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
