Brahms' twee klarinetsonates zijn late werken, de vruchten van zijn kennismaking met klarinettist Richard Mühlfeld die met een uitzonderlijk zachte en melodieuze manier van spelen indruk maakte op de oude Brahms. De oude componist had besloten het componeren te laten vallen maar in de plaats daarvan vormde de Mühlfeld de inspiratie voor niet minder dan vier werken: naast de twee sonates op deze plaat ook nog het trio voor klarinet, cello en piano op. 114 en het klarinetkwintet op. 115. De Amerikaanse klarinettist Jon Manasse nam met zijn Japans-Amerikaanse pianist Jon Nakamatsu beide werken op, in een cd bij het Franse label harmonia mundi die moeiteloos de hoge artistieke kwaliteit van dit label eer aan doet.
Geen woeste romantiek in deze uitvoering à la Lizst maar verfijning en elegantie, zowel in snelle als trage passages. Zo komt het 'allegro' in het laatste deel van de eerste sonate ondanks de sterk bewogen pianobegeleiding steeds eerder speels en onschuldig dan innerlijk verscheurd over. De finale van de tweede sonate wint echter veel aan de waar nodig sterk gearticuleerde maar toch lichtvoetige pianobegeleiding. Geen uitbarstingen van romantische liederlijkheid maar hoogstens stil verdriet op mineurpassages. Het duo kiest zijn tempi ook met zorg, zoals blijkt uit het 'Andante un poco Adagio', een typisch tweeslachtige tempoaanduiding van Brahms die hier echter net traag genoeg weerklinkt. Klarinet en piano creëren om de beurt de indruk dat dit hele deel een lange dromerige improvisatie is. Geen al te snel 'Allegretto Grazioso' dat erop volgt maar een zangerig intermezzo dat een dunne lijn bewandelt tussen volkswijsje en kamermuziek.
Jon Manasses slanke klank draagt veel bij tot het fijne karakter van de opname. Hij combineert een erg gevoelig middenregister met een hoogte die deze gevoeligheid blijft behouden, zonder gespannen of schel te gaan klinken. En zo kan hij de openingsfrase van de tweede sonate bijvoorbeeld, heel intiem en persoonlijk kleuren. Hij lijkt er een groot genoegen in te scheppen het dynamisch bereik van zijn instrument af te tasten en bepaalde passages, vooral dan in de langzame delen van beide sonates, klinken haast onhoorbaar zacht.
Brahms' klarinetsonates zijn niet zijn meest toegankelijke composities en in veel uitvoeringen verdrinken ze ofwel in wat misplaatste romantische bombast of komen ze nodeloos droog en Spartaans over. Deze uitvoering toont de luisteraar echter twee schaamteloos lyrische, intieme werken die wel eens precies zo zouden kunnen klinken als Brahms het in zijn hoofd had.
Meer over Johannes Brahms
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
