Componisten uit het prerevolutionaire achttiende-eeuwse Frankrijk zijn haast volledig uit de aandacht van het grote publiek verdwenen. Het Parijs van Lodewijk XVI had echter een bijzonder actief concertleven maar namen als die van François-André Philidor, François-Joseph Gossec of Jean-Joseph de Mondonville zijn volledig overschaduwd door die van hun Duitstalige collega’s. Het opnieuw in de bekendheid brengen van Franse oude muziek is een van de doelen van Le Concert Spirituel en haar dirigent Hervé Niquet. Zo komt hij hier op de proppen met ‘Andromaque’, een ‘tragédie lyrique’ naar Jean Racine van de hand van André-Modeste Grétry (1741-1813).
Het Parijse publiek was van de Luikenaar Grétry hoofdzakelijk komische opera’s gewoon en dat zorgde ervoor dat ‘Andromaque’ koeltjes werd ontvangen. Er kwamen teveel koorgedeeltes in voor, zo vonden critici en de toon van de muziek was te zwaar en gecompliceerd. De traditionele ‘divertissements’ die de muziek licht verteerbaar moesten maken, bleven grotendeels afwezig. Zo kon het drama van Racines Trojaanse tragedie zich ten volle ontplooien. Zoals dat bij Franse opera uit die tijd ging, is er ook een balletgedeelte aanwezig, in de vorm van een gracieuze danssequentie halverwege de laatste akte maar dat ballet vormt ook maar een klein deeltje van de gehele opera.
Franse muziek is niet zo onstuimig als Italiaanse en Niquet houdt ouverture dan ook feestelijk maar stevig onder controle. Blazers zijn aanwezig maar niet storend luid en de strijkers fraseren als een goed geregimenteerde groep in deze concertuitvoering. Bij zo een nobele ouverture storen kleine ongelijkheden in de strijkers ook helemaal niet, integendeel, ze voegen een charme toe die een meer afgeborstelde studio-opname niet bezit. De mars aan het eind van de eerste akte of het slot van de opera zijn ongewoon krachtig, een overtuigend bewijs van de machtige sonoriteit die een oude-muziek ensemble als Le Concert Spirituel kan opwekken.
Met iemand als Niquet als dirigent, die goed vertrouwd is met niet alleen de muziek maar ook de tekstuele inhoud van Franse opera’s, is het helemaal niet verwonderlijk dat de zangers uitstekend verstaanbaar zijn en hun Frans elegant voordragen. De cast van deze productie is dan ook uitzonderlijk solide en reciteert haar Franse verzen sierlijk maar met een groot gevoel voor drama, zoals dat in de tamelijk formele Franse opera gaat.
Andromaque, de rouwende echtgenote van de Trojaanse held Hector wordt vertolkt door een overtuigende Karine Deshayes, die wanhopig haar zoon Astyanax van de wraak van de Griekse prins Orestes wil beschermen. De krachtige tenorstem van Sébastien Guèze verleent kracht aan het personage van Pyrrhus, koning van Epirus terwijl Maria Riccarda Wesseling een soms tedere, soms opvliegende Hermoine laat horen.
De kleinere rolletjes (‘een Griek’, ‘Feniks’ enzovoort) worden uit het koor gehaald en klinken net zo slank en verstaanbaar als de grote solorollen. Het koor zelf vormt een slanke en frisse groep. De sopranen in het bijzonder klinken erg helder maar dat kan niet verhinderen dat de koorpassages soms echt toch wat log gaan klinken. Dat is echter een gevolg van de muziek zelf en niet van de uitvoerders die met een relatief klein groep hun best doen om Grétry’s ‘Andromaque’ verstaanbaar en overzichtelijk te houden.
Grétry’s muziek vormt een subtiele achtergrond voor het drama dat zich op de scène afspeelt en kan in climaxmomenten zelf ook behoorlijk theatraal gaan klinken. Grote aria’s en melodische momenten zijn zeldzaam, zeker in vergelijking met Italiaanse opera en in de plaats komt een soort van doorlopende actie die het midden houdt tussen recitatief en aria. Dat zou kunnen gaan vervelen maar ‘Andromaque’ is vindingrijk genoeg gecomponeerd om ook muzikaal interessant te blijven. De ouverture is een knap voorbeeld van Frans classicisme en zelfs de balletnummers, normaal gesproken geen grote muzikale hoogtepunten uit een opera, komen origineel en leuk over. Drie sterke punten, het meeslepende libretto van ‘Andromaque’, Grétry’s muziek en de kundige, muzikale uitvoering van Le Concert Spirituel maken van deze productie er eentje die zonder meer warm onthaald mag worden.
Meer over A.-M. Grétry
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
