Toen Mahler zijn tiende symfonie schreef, was hij al een oude zieke man. Hij stierf toen hij zou beginnen aan de orkestratie van het vierde deel. Deze onvolledige symfonie werd later aangevuld door Deryck Cooke. Hoewel dit werk niet volledig van de hand van Mahler is lijdt ze op geen enkel moment aan zwakte en kan men spreken van een volwaardige Mahlersymfonie.

De symfonie begint zeer zacht. De strijkers scheppen de intieme sfeer van dit Andante voor ze het hoofdthema aanbrengen. De rijkdom van de thema's van Mahler is ook in deze symfonie onweerstaanbaar: op ieder thema is uren gezocht om tot de perfectie te komen. Ook de orkestratie is om te smelten. De subtiele combinatie van een rijke strijkersklank met voldoende transparantie om al de rest toch voldoende door te laten verraad de hand van de meester. De orkestkleur verandert constant van donker naar licht, van weemoedig naar hoopvol. Hiermee schrijft Mahler het verhaal van zijn symfonie. De symfonie handelt over het afscheid van het leven. De oude man die terugkijkt naar een rijk gevuld bestaan met glorietijden en momenten van rampspoed. Mahler maakt van al deze elementen een schitterend pallet waarmee hij het volledige eerste deel tot een fantastisch stuk maakt.

Het tweede deel 'Sherzo' is veel heftiger: de oude man komt in opstand tegen zijn onafwendbare dood. De levenskracht van de muziek is opvallend. Krachtige ritmische strijkerpassages worden afgewisseld met levendige thema's die doen terugdenken aan de vroege symfonieën van Mahler. De levenskracht schijnt het te gaan winnen van de dood, maar op het einde van het deel komt het hoofdthema van het eerste deel, dat het sterven symboliseert, in een nieuw gedaante terug waarmee het onafwendbare einde zichzelf manifesteert. Het tweede deel eindigt in een laatste opstoot van vitaliteit die eindigt in een schitterende finale.

Het derde deel is een bezoek aan het 'Vagevuur'. Het vagevuur lijkt nog de slechtste plaats niet. De muziek is relatief vrolijk van karakter, maar af en toe steken toch demonische thema's hun kop op zonder echt door te breken. Het vierde deel is opnieuw een scherzo, maar deze keer is het karakter veel weemoediger. De oude man weet wel dat hij gaat sterven, maar richt zich nog een laatste keer op. Hoewel de thema's soms krachtig uithalen lijkt Mahler vrede gevonden te hebben in zijn lot. Het bijna volkse hoofdthema van dit deel is dermate liefelijk dat de krachtstoten van slagwerk en kopersectie nooit de vredevolle sfeer van het deel kunnen breken.

Bij de aanvang van het vijfde en laatste deel lijkt de depressieve kant van mens de bovenhand te halen, maar al vlug wordt de muziek krachtiger en levendiger. De laatste strijd breekt aan en na enige tijd moet de oude man zich gewonnen geven en berusten in zijn lot. Dit gebeurd echter niet zonder slag of stoot. Vooral de trompetsolo's blijven de strijd rekken. Naar het einde toe wordt de muziek steeds rustiger en intiemer. De thema's verwijzen naar het eerste deel, maar ook naar andere symfonieën van Mahler. In een groots 'Adagio' dat zachtjes uitsterft verlaat de oude man het schouwspel.

Dit is een prachtige opname van zeer goede muziek. De uitvoering door het SWR-orkest is uiterst verzorgd en ook de interpretatie van dirigent Michael Gielen is van de bovenste plank. Hoewel hij nooit erg verrassend uit de hoek komt drijft hij zijn orkest naar een uitvoeringskwaliteit die zelden behaald wordt. Een absolute aanrader.

Meer over Gustav Mahler


Verder bij Kwadratuur

Interessante links
Agenda
Concertagenda
  • Geen concerten gevonden.