Het was een uitnodiging van de Duits-Engelse violist en impresario Johann Peter Salomon die Haydn tot twee keer toe naar Engeland bracht. Haydn was in die periode (de reizen vonden plaats in 1791-1792 en in 1794-1795) op het hoogtepunt van zijn roem, was niet langer in exclusieve dienst van de adellijke Esterhazy familie en was vrij om lucratieve opdrachten van uiteenlopende Europese concertverenigingen aan te nemen.
Het resultaat van Haydns Engelse engagement bestond onder meer uit twaalf symfonieën met nummer 93 tot 104, Haydns laatste. Ze zouden de geschiedenis ingaan als Haydns 'Londense symfonieën'. Dat Haydn perfect wist hoe hij voor een breed publiek moest schrijven, spreekt uit het feit dat ze tot Haydns meest bekende werken behoren. Jaap van Zweden nam voor het Japanse label Exton een reeks met symfonieën van Haydn op en dit plaatje stelt er drie voor: de nummers 92, 94 en 97. Strikt genomen behoort de 'Oxford' symfonie niet tot die reeks: deze 92ste symfonie werd wat eerder voor een Parijse concertvereniging geschreven maar werd ook uitgevoerd op de vooravond van de uitreiking van een eredoctoraat dat de universiteit van Oxford aan Haydn verleende en die Engelse connectie is gebleven. De 97ste symfonie is de laatste in een reeks statige symfonieën in C majeur met een prominente rol voor de trompetten terwijl de 94ste 'verrassingssymfonie' misschien wel Haydns meest gekende melodietje bevat: een eenvoudig deuntje in het langzame deel dat bruusk onderbroken wordt door een hard accent in het hele orkest en waarmee de symfonie meteen haar bijnaam kreeg.
Dit is geen strikt classicistische uitvoering: Jaap van Zweden houdt een zin voor drama in deze muziek, vooral dan in de langzame delen en wie vergelijkt met de vroegere symfonieën van Haydn die de Nederlandse Radiokamerfilharmonie opnam (Exton OVCL-00376) merkt met hoeveel meer grandeur deze late symfonieën uitgevoerd werden. De grotere bezetting, met prominente trompetten en pauken en houtblazers verleent ook een stevigere allure aan deze opnames. Tempi liggen soms wat aan de lage kant maar die keuze houdt de muziek ordelijk en doorzichtig. Log wordt het nooit, dankzij een gemotiveerd spelen van de muzikanten van de Nederlandse Radiokamerfilharmonie. Passages als het trio uit het derde deel van de 97ste symfonie bezitten zelfs een zwierige charme die de negentiende-eeuwse Oostenrijkse wals lijkt te voorafschaduwen.
Deze drie wijd gekende symfonieën van Haydn werden al vaak op cd gezet maar een knappe uitvoering als deze kan zich steeds weer onderscheiden. Van Zwedens aanpak is symfonisch maar dat kunnen deze werken met hun dikkere orkestratie ook best gebruiken. Tot een integrale opname van Haydns symfonieën komt het wellicht niet maar met een mooie cd als kan men een hele reeks minder gespeelde symfonieën (nummer 48 'Maria Theresia' bijvoorbeeld of nummer 22 'De Filosoof') in spanning afwachten.
Meer over Joseph Haydn
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
