De drie sonates opus 31 van Beethoven vertegenwoordigen een eerste, zij het voorzichtige poging om de klassieke modellen te overstijgen. Terwijl de voorgaande vijftien sonates als classicistisch te omschrijven zijn, zoekt Beethoven met deze werken meer zijn eigen weg, een verandering waarvoor op.31 nr.2 (bijgenaamd 'Der Sturm') het beste symbool staat. De plotse sfeerwisselingen en de verregaande modulaties en vernieuwende structuur (in op.31 nr.3 bijvoorbeeld) waren aan het begin van de negentiende eeuw ongehoord. Beethovens biograaf Anton Schindler beweerde (waarschijnlijk apocrief) dat Beethoven zich liet inspireren door Shakespeares 'The Tempest'. Op deze dubbel-cd staan dus de drie sonates op.31, samen met de 'Waldstein' sonate op.53 en een losstaand 'Andante Favori' oorspronkelijk opgezet als middendeel voor deze sonate. Dit is al het vijfde volume van een volledige Beethoven-opname die de Hongaarse pianist Andras Schiff bij ECM aan het maken is. Beide cd's zijn het resultaat van een live-opname in de Tonhalle in Zurich.
Schiff zorgt voor een frisse, accurate interpretatie van Beethovens sonates, die alle overbodige romantiek weglaat. Transparantie is het sleutelwoord, zowel in de snelle delen als in de meer poëtische middendelen. Snelle noten in begeleiding, zoals in de finale van op.31/3, zijn duidelijk afzonderlijk hoorbaar. Het verschillende karakter van deze vier sonates wordt subtiel weergegeven. De plotse modulaties van op.31/1 geven dit werk een ondeugend karakter, terwijl op.31/3 een heel warme Es groot toonaard laat horen.
Opus 31/2 kent een koortsachtige spanning in het openingsdeel. Schiff werkt echter niet op effecten en kapitaliseert ook niet de machtige klank die zijn moderne instrument kan voortbrengen. De afwisseling tussen de snelle passages en de quasi-improvisatorische momenten in het eerste deel laat Schiff voor zichzelf spreken. Dat Schiff transparantie hoog in het vaandel draagt, wordt duidelijk in de opening van de 'Waldstein' sonate, die hier verrassend genoeg eerder kleinschalig overkomt, heel fijn en helder. In de langzame delen, zoals het trage deel uit 'The Tempest' of dat uit op.31/1 lijkt elke volgende noot met uiterste zorg geplaatst te zijn, introvert maar zonder dat de muziek haar spanning verliest.
Schiff houdt zich verre van overdreven eigenaardigheden, blijft trouw aan de partituur en laat Beethovens muziek voor zich spreken. Al gaat onze persoonlijke voorkeur nog steeds uit naar de uitstekende opnames van Paul Lewis (die met dezelfde sonates op.31 zijn integrale begon: HMC 901902), toch blijven dit supeieure uitvoeringen die nog lange tijd mogen meegaan.
Meer over Ludwig van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
