Voor velen begint het Duitse 'Lied' past bij Franz Schubert, ondanks de verdienstelijke composities van Haydn, Mozart of Beethoven in het genre. Een cd met het 'complete liedrepertoire' van Mozart trekt dan ook niet meteen veel aandacht maar dit plaatje bewijst dat Mozart (misschien niet kwantitatief maar zeker kwalitatief) zeker de gelijke van Schubert kon zijn.
De meeste van Mozarts liederen zijn gelegenheidscomposities – een van de vroegste werken op de cd, het lied 'An die Freude' werd geschreven toen de twaalfjarige Mozart zich had hersteld van ziekte. Maar het feit dat dit weinig pretentieuze werken zijn, gaat voorbij aan het feit dat Mozarts liedstijl eigenlijk heel de rest van Mozarts oeuvre doorspekt, van de meer volkse opera-aria's als 'Non piu andrai' tot de romances en nocturnes die de middendelen van zijn concerti vormen. Deze twee cd'tjes tonen dan ook vooral hoe goed Mozart zich thuis voelde in welk genre dan ook en hoe goed hij erin slaagde een balans te vinden tussen muziek en woord.
De meeste liederen zijn kort en hebben geen onderlinge samenhang, zoals bij de liedcycli van romantische meesters wel het geval is. Enkele grotere werken zijn bijvoorbeeld de cantate 'Die ihr des unermesslichen Weltalls', die opgevat is als een soort van operascène in miniatuur, met een inleidend recitatief en een afwisseling van verschillende mineur- en majeurthema's.
Het is de ongedwongen, natuurlijke aanpak van sopraan Sophie Karthäuser, basbariton Stephan Loges en pianist Eugene Asti die deze cd echter haar kwaliteit verlenen. Karthäusers hoogte is rijk en soepel, zonder ooit gespannen of overdreven luid te gaan klinken. Op snelle trekjes of imitaties van de pianoforte behaalt ze evenveel nauwkeurigheid in frasering en ritme en gaat ze zo heel logisch de dialoog aan met haar begeleiding. Tekstverstaanbaarheid staat voorop en dat helpt deze muziek in haar context te zien, namelijk als (weliswaar steeds erg charmerende) zettingen van eenvoudige gedichtjes, volkswijsheden... Karthäusers uitstekende dictie helpt de luisteraar bovendien om het muzikale karakter van elk lied meteen naar waarde schatten, nergens meer dan in het humoristische 'Die Alte'. Op een refrein dat steeds met 'Zu meiner Zeit' ("in mijnen tijd...") begint, doet de zangeres, als oude vrouw, haar beklag over de mores van het heden en de deugden die in het verleden vanzelfsprekend waren en Sophie Karthäuser imiteert hier dan ook heel grappig een oude vrouw die zingt. Basbariton Stephan Loges zingt met een melodieuze, slanke stem, die moeiteloos verschillende gedaantes kan aannemen. In liederen met een uitgesproken vrijmetselaarsthematiek, 'Verdankt sei er dem Glanz' of gewoon in het plechtige 'Das Traumbild' haalt de luisteraar zich Sarastro voor de geest, in 'Die Zufriedenheit' klinkt hij met de volkse onbezorgdheid van Leporello. De paar duetten (eigenlijk vooral liederen waarin de zangpartij tussen Karthäuser en Loges opgesplitst is) zijn een plezier om naar te luisteren, nergens meer dan in het vrolijke 'des kleinen Friedrichs Geburtstag' – een heerlijk voorbeeld van Mozarts ongedwongen stijl.
Pianist Eugene Astis begeleiding raakt precies de juiste snaar voor deze liederen, lichtvoetig en vrolijk in de snelle stukjes (zoals in het humoristische en bij tijds namaak triestige 'Die Betrogene Welt') en natuurlijk en vlot in recitatieven en gedeclameerde passages. De klank van zijn pianoforte, bescheiden en intiem maar niet mechanisch en toch steeds rijk aan klank past perfect bij Mozarts liederen.
Soms zijn de kleinste werken het moeilijkst uit te voeren maar deze verzameling van liederen van Mozart wordt alle eer aangedaan in een ongedwongen en pretentieloze uitvoering die zich heel gemakkelijk laat beluisteren en steeds blijft boeien. Mozart liederen hoeven beslist niet onder te doen voor die van Schubert en het is gewoon heerlijk om zangers te horen die zulk hoorbaar plezier hadden bij het uitvoeren van deze muziek.
Meer over Wolfgang Amadeus Mozart
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
