Een cd ter ere van een viool, het klinkt een beetje gek maar dat is de opzet van deze plaat. Het instrument waar deze twee sonates op gespeeld worden, is een lang verloren gewaand instrument uit een set van vier strijkkwartetinstrumenten die Beethoven geschonken werden rond 1800. Het instrument was toen al een eeuw oud en werd in Salzburg gebouwd. Het is ook waarschijnlijk voor deze viool dat Beethoven het merendeel van zijn tien sonates "voor piano, met vioolbegeleiding" (sic) geschreven heeft.
Beide sonates staan in mineurtoonaard en getuigen van wat in die tijd "élan terrible" werd genoemd, een verwijzing naar de geest van de Franse revolutie. Dit élan vertaalt zich in een stuwende en dramatische kracht in de hoekdelen, die braken met de ontspannen geest die in dit soort kamermuziek heerste. Beethoven schreef zijn vioolsonates steeds met specifieke uitvoerders in gedachten, en in deze gevallen was dat de Weense hofviolist Ignaz Schuppanzigh, die onder meer befaamd was om zijn mooie lyriek. De trage middendelen van deze twee sonates geven violist en pianist dan ook ruimschoots de kans om teder en zangerig uit de hoek te komen. Deze sonates worden op de cd aan elkaar gelinkt met een reeks variaties op Mozarts aria 'Se vuol ballare' uit Le Nozze di Figaro.
De Duitse barokviolist Daniel Sepec wordt begeleid door Andreas Staier, op een Graf pianoforte uit 1824. Een (klein) anachronisme dus – de pianoforte evolueerde erg snel aan het begin van de achttiende eeuw - want dit instrument bezit een veel zwaardere bas en een groter dynamisch bereik dan de pianofortes waarop Beethoven in zijn jeugd speelde. Storen doen deze zware bassen en (soms) overvloedig pedaalgebruik echter geenszins, integendeel: ze helpen mee de dramatische toon te zetten van deze twee mineursonates. Met plotse accenten, scherpe aanslagen of ruwe boogstreken en plotse uitbarstingen en accenten, zorgen beide uitvoerders voor een interpretatie die voor ons even revolutionair klinkt als voor Beethovens eerste publiek. Het contrast is dan ook groot met het thema van 'Se vuol ballare', waar pizzicato viool en una corda piano erg goed de sonoriteit van een klokkenspel nabootsen. Leuk is trouwens ook het 'janitsaren-pedaal' op de pianoforte, voor namaak Turkse muziek, dat verbonden is met een ingebouwde triangel en een trommeltje en waarop Staier ons in deze variatiereeks een keertje trakteert.
Heerlijk speels klinkt dan weer het scherzo uit de zevende sonate, met talloze imitaties tussen viool en piano. De uitvoerders nemen de vrijheid om kleine wijzigingen aan te brengen in de herhaling van het scherzothema en beleven hoorbaar veel plezier aan dit opgewekt tussenspel. De trage delen klinken dan weer prachtig gezongen, even intiem als de hoekdelen onvoorspelbaar en ruw kunnen zijn.
In beide sonates wordt teruggekeerd naar Beethoven zoals het in diens tijd geklonken moet hebben. Alle romantische balast wordt overboord gegooid en het resultaat is puur Beethoven: dramatisch en ongewoon krachtig waar dat moet, speels op andere plaatsen of zangerig en intimistisch.
Meer over Ludwig van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
