De cantates in dit vierde volume van John Eliot Gardiners integrale opname van Bachs religieuze cantates werden live opgenomen in juli en augustus 2000, het jaar dat de 250ste sterfdag van Johann Sebastian Bach markeerde. Bedoeling was om de bijna tweehonderd cantates en een handvol andere werken in verscheidene kerken in Europa en New York uit te voeren en zo werden deze opnames in het Duitse Ansbach en het Engelse Haddington gemaakt. Deze dubbel-cd bevat cantates 9, 170, 186, 107 en 187 naast het religieuze motet 'Der gerechte kommt um'.
BWV 170 ('Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust') is een van de bekendste van Bachs cantates. Het is een van een half dozijn solocantates voor alt die Bach componeerde en de openingsaria, een prachtig duet voor hobo en stem is een van de bekendste hoogtepunten uit Bachs religieuze oeuvre. Gardiner voert die aria tamelijk snel uit maar zonder het gevoel van rust waarnaast de tekst verwijst te verliezen. Altus Michael Chance zet een warme lezing neer, die zijn laagte mooi in het oor doet springen en zijn partij verzorgd en berekend doet overkomen.
Minder gekend maar even mooi is de delicate, spaarzame begeleiding in de tenoraria 'Wir waren schon zu tief gesunken' uit BWV 9 waar tenor James Gilchrist (een andere oude bekende uit Gardiners opnames) begeleid wordt voor slechts twee instrumenten: cello en viool.
Retoriek speelt een grote rol bij Bach en Gardiner zorgt er steeds voor dat die retoriek steeds goed naar voren komt. Een prachtvoorbeeld vindt men in de grillig geschreven en uitgevoerde 'duivelsaria' 'Wenn auch gleich aus der Höllen' uit cantate 107, wat een indrukwekkend virtuoze prestatie van tenor Kobie van Rensburg betekent. Het is een illustratie als geen ander van hoe gemakkelijk Bach zich verschillende Europese stijlen (een typisch Italiaanse operateske woedearia in dit geval) eigen kon maken.
Gardiner sluit de eerste cd van deze uitgave af met het motet 'Der Gerechte kommt um', een bewerking van Bach van een Latijns motet van Johann Kuhnau. Het is een uitgebreid begrafenismotet waarin Bach meesterlijk naar een climax toewerkt. Een volle maat doodse stilte net voor de ingetogen laatste maten klinkt als een verbazingwekkend moderne ingreep. Het is in zulke langere koorgedeeltes dat de grote kwaliteit van het Monteverdi Choir opvalt. Het ensemble bezit een machtige klank in de beste Engelse koortraditie. Misschien is dat minder historisch (Bach gebruikte in zijn tijd zeker niet zoveel als achttien zangers en zal toen dus lichter en brozer geklonken hebben) maar wie zou zich kunnen storen aan een zulk een zuiver gezang? Net als voorgaande uitgaven, ademt deze dubbel-cd een aanlokkelijke vlotheid en natuurlijkheid uit. Gardiner slaagt er steeds opnieuw in om Bachs muziek levendig en actueel te doen klinken.
Meer over J.S. Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
