Acteur en schrijver Josse De Pauw heeft iets met opera. Enkele dagen geleden ging zijn nieuwste creatie in samenwerking met Jan Kuijken en LOD nog in première, een spookachtig project dat de titel 'De gehangenen' draagt. In de zomer van vorig jaar was De Pauw echter nog volop bezig met 'Over de Bergen', een "jazzopera" (als er al zoiets zou bestaan) gecomponeerd door Corrie van Binsbergen. Dat De Pauw affiniteit heeft met jazz, bleek bijna vijftien jaar geleden reeds uit 'Weg', een kort stukje muzikaal teksttheater waarin een schitterende monoloog van De Pauw verweven raakte met muziek van FES-leden Peter Vermeersch, Peter Vandenberghe en Pierre Vervloesem. Dat hij die passie vorig jaar nogmaals cultiveerde in 'Over de Bergen', mag velen gelukkig stemmen. Alweer heeft De Pauw immers een meeslepende, humoristische maar tegelijk van menselijkheid en burgerlijkheid doordrongen tekst geschreven die "het gewone leven" in vraag lijkt te stellen. De Pauw is inmiddels suggestiever gaan schrijven dan in 'Weg', maar nog steeds laat hij zich nooit meeslepen door enige vorm van intellectualisme. Het resultaat is een toegankelijke, filosofisch getinte tekst doordrongen van het alledaagse, en in een prachtige taal die totaal met verstomming slaat.
Connie van Binsbergen dankt de schoonheid van haar opera voor een groot stuk aan De Pauws genie. Muzikaal betoont van Binsbergen zich immers een echte eclectica, die niet alle uitstapjes naar verschillende genres even gemakkelijk overleeft, maar toch een coherent geheel wist te puren uit schijnbaar losstaande, muzikale anekdotes. Enkele motieven worden cyclisch gebruikt, maar doorheen de drie aktes laat de componiste zich vooral gevoelsmatig leiden door haar onmiddellijke intuïtie. Ze laat bovendien genoeg ruimte voor improvisatie, waar mensen als trompettist Bart Maris dankbaar gebruik van maken. De gecomponeerde stukken, waarin een prominente rol is weggelegd voor sopraan Claron McFadden (specialiste op gebied van hedendaagse opera), zijn conventioneler opgevat dan de ruwere jazzy ensemble-passages, maar ook hier weet van Binsbergen dikwijls de spanning op te drijven, met enkele pure kippenvelmomenten tot gevolg. Qua klankkleur zorgt de verbazingwekkend gedifferentieerde instrumentatie overigens voor een onverwacht warme klank, die af en toe sluimerend onder de rokerige, broeierige stem van De Pauw kabbelt. Op het eerste zicht lijkt het dan spijtig dat de muziek niet constant de rechtstreekse dialoog aangaat met het spoken word, maar de climax van de tweede akte bewijst dat hun impact juist door het opsparen van dergelijke effecten nog vergroot.
Brokken Records bewijst met deze release overigens dat het format "muzikaal teksttheater" (want dit is geen echt "muziektheater") ook zonder de beelden goed werkt. Natuurlijk had een dvd-opname een mooie meerwaarde geboden aan deze cd, maar het ontbreken ervan is zeker geen essentieel gemis. Enkele scènebeelden uit het cd-boekje roepen overigens een bepaald beeld op en begeleid door De Pauw's eigen beschrijvingen (bijvoorbeeld over zijn kostuum, zijn lijf, en dus zijn existentie, waarvoor beroep werd gedaan op kunstenaar Michael Borremans) overstijgt deze ervaring als vanzelf de gemiddelde muzikale exploratie. 'Over de Bergen' is zeker niet geschikt voor iedereen, maar liefhebbers van jazzmuziek (met een ruige rocktint af en toe) of literaire zielen kunnen hier zeker en vast hun hart mee ophalen. Meer zelfs: ze zullen dit schijfje totaal verpletterd opzij leggen, om er daags nadien alweer naar te grijpen. Een schoonheidsdrug, dit plaatje.
