Nadat hij in eigen land een voortrekker was geworden wat betreft nationale stijl, trok de Tsjech Antonin Dvořàk in 1892 naar de Verenigde Staten. Daar was hij tot 1895 directeur van het conservatorium van New York en ontstonden een hele hoop werken, waarvan de 9de symfonie 'Uit de Nieuwe Wereld' wellicht één van de bekendste is. Het Amsterdamse Concertgebouworkest heeft deze symfonie uitgebracht op hun eigen label, in een live-uitvoering gedirigeerd door hun nieuwe chef Mariss Jansons.
In de periode die Dvořàk in de Verenigde Staten doorbracht wordt hij zwaar gekweld door heimwee. Dat weerhoudt hem er niet van om zich open te stellen voor typisch Amerikaanse invloeden. In de negende symfonie uit zich dat in de eerste plaats op melodisch vlak. Bepaalde fragmenten van melodieën lijken zo weggelopen te zijn uit negro spirituals, al gaat Dvořàk niet citeren. Harmonisch laat hij af en toe verrassingen in de muziek sluipen, zoals het spelen met exotische kleuren. Typerend voor dat exotische is de opening van het Largo. Een koraalachtige passage in de blazers, met akkoorden zonder duidelijk tonaal verband, laat hij overgaan in een solo van de Engelse hoorn boven een zacht strijkerstapijt. In het Scherzo komt Dvořàks Slavische kant dan weer helemaal naar boven. Ondanks het feit dat Dvorak het bedoeld heeft als een 'indianendans', roepen de onregelmatige accenten en de steeds terugkerende sprongen in de lage strijkers een Boheemse sfeer op. Alles baadt in een ruwe mineursfeer, die hij maar kort verlaat in het middendeel. Ook het afsluitende Allegro con fuoco begint in die sfeer, en presenteert bijna direct het hoofdthema in de kopers. Tijdens het slotdeel zullen eerdere passages uit de symfonie terugkeren, afgewisseld met dat koperthema. Vooral uit het eerste deel citeert Dvořàk rijkelijk. Na een passage in pianissimo in de houtblazers barst het orkest nog één keer uit in een lyrische herinnering aan het hoofdthema.
Dat het Concertgebouworkest een toporkest is, bewijzen ze met deze cd eens te meer. Vooral de eenheid in klank bij de kopers en de zangerigheid van de strijkers zijn troeven van deze opname. In deze live-opname, waarin amper missers te bespeuren zijn, neemt Mariss Jansons zijn orkest schitterend mee op sleeptouw en weet hij steeds de perfecte sfeer te scheppen. Het is alleen jammer dat ze de kans niet hebben gegrepen om deze amper drie kwartier durende cd aan te vullen met ander orkestwerk van Dvořàk.
Meer over Antonin Dvořàk
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
