Brussels Jazz Orchestra feat. Kenny Wheeler & Norma Winstone
Net als Toots Thielemans is in de loop der jaren ook het Brussels Jazz Orchestra uitgegroeid tot een vaste waarde op de Jazz Middelheimaffiche. Een plaats in de Down Beat poll bij de beste jazzorkesten en enkele markante samenwerkingen – onder andere Maria Schneider, Kenny Werner en David Liebman – illustreren de internationale faam die het ensemble anno 2005 geniet. Voor Jazz Middelheim werd opnieuw een grote naam uit de buitenlandse jazzwereld uit de hoed getoverd om het festival weer een uniek concert te geven. Bugelspeler Kenny Wheeler werd de (vooral) compositorische spilfiguur van het programma dat uitsluitend uit werk van zijn hand bestond en waarin hij vocaliste Norma Winstone een grote rol gaf. Wheelers muziek drijft op wijd openliggende harmonieën en brede, traag ontwikkelende melodieën waarbij het orkest per sectie in blokken gebruikt wordt om gestaag op te bouwen naar een stevige climax. Schetterend kopergeweld of nerveuze saxriffs blijven in de kast, maar uptempo drumpartijen garanderen een drive die wonder wel te combineren bleek met de statige blazers.
Na de opening van de set in kwintetformatie vervoegde het hele orkest de reeds aanwezige muzikanten. Het eerste stuk in voltallige bezetting, 'Sea Lady' werd door BJO-leider Frank Vaganée meteen gezegend met een magistrale, mooi wriemelende intro. Met de subtiele introductie van Nathalie Loriers op piano en Norma Winstone werd de setting helemaal sprookjesachtig, waarna het stuk kon beginnen aan een parcours van steeds denser wordende harmonieën. Deze mix van dynamische verschillen, uitgesponnen gecomponeerde melodieën en solistische passages werd een goed werkend recept voor alle Wheeler-composities. Niet in het minst omdat het BJO solisten in huis heeft die een brede waaier aan spelconcepten hanteren: van de klassieke virtuositeit van trombonist Lode Mertens tot het eerder in flarden geluid denken van saxofonist Bart Defoort. Hoofdbrok van het optreden was de '2005 Suite', een werk dat Wheeler schreef in opdracht van de BBC. Het bijna 45 minuten durende werk ontwikkelde zich in grote golven. Ook hier bleven plotse uitbarstingen dus achterwege ten voordele van grotere lijnen. Dat Wheeler Winstones stem hier woordloos liet en behandelde als een deel van het orkest, verleende de orkestkleur een eigen magische toets die het ingehouden mysterieuze van Wheelers muziek nog sprekender naar buiten bracht. Een mysterie dat tijdens dit optreden alleen en slechts af en toe doorprikt werd door een trompetsectie die niet helemaal mooi in balans zat.
Randy Weston African Rhythms Trio feat. David Murray
Zo betoverend en delicaat uitgebalanceerd als Wheelers muziek met het BJO klonk, zo direct was het Randy Weston African Rhythms Trio. Waar Weston op piano de thema's nog in een grillige Monk-idioom lanceerde en wat uitdiepte, werd met het invallen van bassist Alex Blake en percussionist Neil Clarke resoluut en definitief de Afrikaanse kaart getrokken. Door veelvuldig op de snaren van de contrabas te slaan kreeg het spel van Blake een stevige percussieve drive die mooi aansloot bij de conga's van Clarke. Solistisch werd dit door het publiek bijzonder enthousiast onthaald, zeker wanneer een solo wat langer gerekt werd. Hoewel de impact van deze muziek dus niet te ontkennen was, werd het geheel na enige tijd te veel exotica met minder muzikale relevantie. Gastsaxofonist en -basklarinettist David Murray speelde dit spel grotendeels mee, door net te vaak op veilig te spelen, waardoor hij niet de trigger werd die het optreden meer risico had kunnen geven.
Dizzy Gillespie All Star Big Band
Alhoewel het Brussels Jazz Orchestra eerder op de dag had laten zien dat zij een van de beste big bands zijn van het moment, moesten ze 's avonds toch toegeven dat de Dizzy Gillespie All Star Big Band hun nog het een en ander kan leren over swing. Het afsluitende concert stond geheel in het teken van speelplezier en entertainment. Deze big band die is voortgevloeid uit Gillespies eigen United Nation Orchestra heeft op artistiek vlak immers niets nieuws meer te melden, maar staat garant voor vuurwerk en spektakel. Onder de bezielende leiding van Slide Hampton bracht deze All Star Big Band composities 'in de geest van' Dizzy Gillespie. Naast een aantal stukken van de meester zelf, betrof dat vooral stukken die aan Gillespie werden opgedragen, waarvan de grappigste compositie van de hand van saxofonist/klarinettist Paquito D'Rivera was. D'Rivera schreef het stuk, naar eigen zeggen, vlak na de dood van Gillespie en noemde het 'I Remember Dizzy, or A Night in... Inglewood'. Het bleek een zeer levendige bossa nova met een vette knipoog. De nacht in 'Tunesia' werd een nacht in de meest ongure buurt van Los Angeles en D'Rivera speelde dit In Memoriam alsof het een feestnummer was. Hij kreeg het publiek snel op zijn hand toen hij zijn solo heupwiegend bracht. Onder de bijzonder opzwepende en aanstekelijke composities was Thelonious Monks 'Off Minor' een opmerkelijke keuze. Monk gedijt immers goed in een kleine bezetting, wordt solo alleen maar mooier en is nooit bijzonder uitbundig. De All Star Big Band slaagde er echter in om een prachtige versie van dit nummer te brengen in een arrangement van drummer Dennis Mackrel. Uiteraard telt iedereen even zwaar in een big band, maar de spotlight straalde iets feller op een klein aantal mensen. Roy Hargrove soleerde bijvoorbeeld veel en krachtig en ook zangeres Roberta Gambarini kreeg een prominente rol. 'Ze ziet er goed uit, ze zingt goed en ze weet veel over muziek, hetgeen zeldzaam is bij zangeressen.' Zo kondigde Slide Hampton Gambarini aan. Vervolgens stal ook zij de harten van het publiek met haar secure intonatie en grote bereik. Al snel werd ze uitgedaagd tot een scatduel met de oude saxofonist James Moody. Ze bleken aan elkaar gewaagd, zowel in de lage als hoge registers. Deze James Moody werd later nog eens extra in het zonnetje gezet. De big band speelde een compositie van Jimmy Heat, opgedragen aan Moody. Het toeval wilde namelijk dat James Moody maandag op de kop af 80 jaar op deze wereld rondliep: aanleiding genoeg om hem te bezingen. Uiteraard betrof het ook hier weer een uiterst opgewekt stuk, deze keer zelfs voorzien van een leutige tekst die alleen Amerikanen geloofwaardig kunnen brengen ('Sweet music / that's groovy / that sound's Moody'). De Dizzy Gillespie All Star Big Band deed waarvoor het was gekomen: Middelheim op zijn kop zetten. Na een eerste uitzinnig applaus stond hen dan ook nog maar een ding te doen: 'A Night in Tunesia'. Slide Hampton grapte nog: 'Het is Dizzy's bekendste nummer, hij schreef het, arrangeerde het, soleerde op de plaat en streek dus ook alle royalty's op.' Het werd een eindschot om U tegen te zeggen. Een waardige en feestelijke afsluiter van een feestelijke editie van Jazz Middelheim.
