Jazz Brugge 2014

---

Wie een eigen gezicht durft te bewaren, moet weten waar die aan begint. In een festivallandschap waarin “beleving” en “verbreding” de ordewoorden zijn, is het niet evident om te overleven. Dat weten ze in Brugge maar al te goed en toch hebben ze voor de zevende editie van Jazz Brugge opnieuw de Europese jazz centraal gesteld: geen Amerikaanse sterren dus, maar daar wordt de muzikale kwaliteit niet minder om.

Donderdag

De openingsdag van Jazz Brugge is meteen een nationale feestdag met groepen die integraal of hoofdzakelijk uit Belgische muzikanten bestaan. Het festival wordt ’s middags geopend in het Sint-Janshospitaal waar tijdens de volgende dagen vooral kleinere en vaak minder evidente groepen geprogrammeerd staan. Het eerste concert is bijgevolg niet zomaar een opstapje te noemen, zeker niet op donderdag wanneer Mâäk aantreedt. Op Jazz Middelheim verscheen de groep nog in bigbandbezetting, maar op Jazz Brugge plooit die terug in kwintetformule met Laurent Blondiau, Jeroen Van Herzeele, Guillaume Orti, Michel Massot en João Lobo: stuk voor stuk muzikanten die niet bekend staan voor hun volgzaamheid. Mâäk blijft dan ook een van de meest tot de verbeelding sprekende Belgische jazzgroepen.

Onder aanvoering van Laurent Blondiau nemen de muzikanten het niet te nauw met grenzen. Op de breuklijn tussen vrije improvisatie en uitgewerkte composities vond de groep in het verleden al inspiratie bij de Gnawa-muziek, Zuid-Afrikaanse dichters en in de zigeunercultuur, om maar enkele insteken te noemen. Deze open geest is ook terug te horen op de nieuwe cd, ‘Nine’, die de band op Jazz Brugge voorstelt.

Later op donderdag is er een tweede cd-voorstelling. Het trio van Nathalie Loriers, Tineke Postma en Philippe Aerts presenteert haar vorig jaar op Gaume Jazz opgenomen album waarin het drietal zich van haar meest lyrische kant laat horen. Nog een Belgische pianiste die een in Brugge staat met een project dat ze op Gaume Jazz 2013 voorstelde, is Eve Beuvens. Zij komt naar het Concertgebouw met haar Heptomatic septet, waarin onder andere Mâäkers João Lobo en Laurent Blondiau te horen zijn.

Het afsluiten van de eerste dag gebeurt door de Flat Earth Society die voor haar ‘Terms of Embarrassment’ de hulp krijgt van Mauro Pawlowski. Dat FES-opperhoofd Peter Vermeersch een zwak heeft voor de muziek van Frank Zappa is geen geheim, zeker niet voor wie het muzikale parcours van Vermeersch kent voor hij zijn atypische bigband uit de klei omhoog trok. Vooral in de speedjazzrockband X-Legged Sally was de stempel van Zappa’s tegendraadsheid onmiskenbaar aanwezig. Dat Vermeersch met de Flat Earth Society nu terug expliciet naar de erfenis van Zappa verwijst, betekent niet dat er uitsluitend muziek van de Amerikaan te horen zal zijn, want naast covers als ‘City of Tiny Lights’ en ‘Take Your Clothes Off When You Dance’ staan er ook eigen stukken op het programma. Met alle genre- en stijloverstijgende muzikale gevolgen van dien.

Vrijdag

Wordt op de eerste dag van het festival het label jazz al aardig op haar rekbaarheid getest, tijdens de tweede gaat het programma nog een stapje verder. Vooral enkele kleinere formaties malen niet om strikte formules. Zo verscheen vorig jaar van het duo Han Bennink & Jaak Sooäär een cd waarop de Nederlandse drummer en de Estste gitarist hun gang gaan met een standard als ‘I Got Rhythm’, de Napolitaanse meezinger ‘O Sole Mio’ en een Estse militaire mars. Zelfs ‘Beach Party’, de titel van het album, mag zonder enige gêne bewaarheid worden. Bennink en Sooäär spelen bovendien met een stevig gevoel voor swing, maar zonder handrem, wat het optreden gegarandeerd een hoge energie- en amusementswaarde zal bezorgen.

Nog straffer is het trio van Georg Graewe, Ernst Reijseger en Gerry Hemingway. In tegenstelling tot Bennink en Jooäär spelen deze drie al vijfentwintig jaar samen en dat is er aan te horen. Ondanks de ongewone combinatie van piano, cello en drums weten de drie ervaren rotten elkaar moeiteloos te vinden, bij voorkeur op bevreemdende domeinen. Nu eens produceren ze buitenaardse soundscapes, dan stoeien ze met de rabiate atonaliteit van een pianosonate van Pierre Boulez of versmelten ze in een subtiele sonore elegantie.

De manier waarop ze in alle gedaantes de balans weten te bewaren, is niet alleen indrukwekkend, het maakt de muziek bovendien extra gelaagd. Nooit moet er iemand bindmiddel tussen de andere twee spelen. Tel daarbij het technisch meesterschap van elk van de drie afzonderlijk en het moet al vreemd lopen, wil dit drietal niet tekenen voor een van de meest tot de verbeelding sprekende optredens van Jazz Brugge 2014.

Later op de avond mag het allemaal iets relaxter met het kwartet van de Finse trompettist Verneri Pohjola, een overtuigende mix van zangerigheid en power, dat al twee albums uitbracht op het ACT-label en momenteel aan een derde plaat werkt. Het licht wordt uitgedaan door meesterbassist Renaud Garcia-Fons, vorige editie nog te horen in Free Flamenco en dit jaar in Brugge met het even zuiderse en verleidelijke project La Linea del Sur waarvoor Garcia-Fons het gezelschap krijgt van onder andere accordeon en flamencogitaar.

Zaterdag

De melodische lijn van de laatste concerten van vrijdag worden doorgetrokken op zaterdag. Althans door de Italiaanse acts op het programma. Pianiste Rita Marcotulli speelt in de duo met accordeonist Luciano Biondini, een samenwerking waarvan eind september een album verschijnt op het label ACT. Met het pianoloze Paolo Fresu Devil Quartet verschijnt op deze editie van Jazz Brugge voor het eerst de fusion op het programma, niet in het minst door de elektrische gitaar van Bebo Ferra. Echt cheesy laat trompettist Fresu het op het album ‘Disertico’ uit 2013 echter niet worden. De lyriek krijgt het gezelschap van de nodige punch en Ferra mag enkele keren overtuigend te leen gaan bij het oudere werk van Bill Frisell.

Net als op vrijdag wordt het mooie weer op zaterdag mee gemaakt door een trio met een opmerkelijke bezetting. Spilfiguur is cellist Vincent Courtois (bekend van bij Sylvie Courvoisier en Rabih Abou Khalil) die twee tenorsaxofonisten uitnodigt: Daniel Erdmann (Das Kapital) en Robin Fincker. Het blijkt een briljante zet, want op plaat mengen de cello en de blazers wondermooi. Dat ze zich in hetzelfde register bewegen, helpt daar zeker bij, maar toch is het vooral de techniek van Courtois die het verschil maakt. De manier waarop hij het instrument kan laten zingen, ook wanneer hij wat steviger aanzet, verraadt zijn klassieke opleiding, een invloed die ook doorschemert in de kamermuziekachtige verfijning van het samenspel.

Al even ver van de traditionele jazz staat het Noors-Zweedse kwintet Atomic dat in een nieuwe line-up naar Brugge komt. Na dertien jaar verliet Paal Nilssen-Love (ook bekend van The Thing) de band om plaats te maken voor de amper vijfentwintig jarige Hans Hulbækmo. ‘There’s a Hole in the Mountain’, de recentste cd van het vijftal, werd nog opgenomen met Nilssen-Love en laat een band horen die zelfs de grenzen van de freejazz achter zich laat. De grillige structuren en de abstracte composities van voornamelijk pianist Håvard Wiik klinken gesofisticeerder en eigenzinniger dan ooit. De Scandinavische melancholie is al even ver weg als de power improvisatie en zo laat de band van Wiik, Hulbækmo, Ingebrigt Håker Flaten (eveneens The Thing en deze zomer nog op Jazz Middelheim met The Bureau of Atomic Tourism), Fredrik Ljungkvist en Magnus Broo (Fire! Orchestra en Angles) een heel eigen gelaat zien. Een dat op Jazz Brugge niet misstaat tussen de meer off track jazzbands.

Zondag

De slotdag van Jazz Brugge staat in het teken van ECM. Het label dat vooral bekend staat om haar beheerste, soms zelfs onderkoelde en sferische jazz (sowieso een onrechtvaardige verenging van wat de catalogus te bieden heeft) wordt dit jaar vijfenveertig en is op Jazz Brugge vertegenwoordigd met enkele minder voor de hand liggende namen.

Zo wordt de laatste dag geopend door het Trio Libero van de Britse saxofonist Andy Sheppard. Vijfentwintig jaar geleden nog tot zijn enkels in de fusion en als krachtpatser prominent aanwezig in de bigbands van Carla Bley en George Russell, is hij ondertussen verveld tot een bedachtzaam lyricus. De potige ritmes hebben plaats gemaakt voor vloeiende bewegingen die maar niet in een vaste vorm of tempo willen kruipen, alsof de muziek voorbijglijdt als een wolk aan een voor de rest staalblauwe hemel.

Nog zo iemand wiens muzikale wereld een stevige bocht genomen heeft, is de Albanese zangeres Eline Duni. Ze kwam pas via de klassieke muziek, de blues en de jazz tot de traditionele muziek van haar geboorteland. Ondertussen heeft die echter wel een prominente plaats in haar repertoire verworven, zoals ook te horen is op haar kwartetplaat ‘Matanë Malit’ die puur en ongecompliceerd wisselt tussen jazzgerichte eigen stukken en weemoedig Balkanmateriaal. Die heeft ook een plaats bij Lucian Ban & Mat Maneri. Al zijn bij dit Roemeens-Amerikaanse duo de volkse elementen minder uitgesproken en worden en worden ze vermengd met andere invalshoeken tot donkere, meanderende en introverte kamermuziek.

Voor de slotact van het festival duikt Jazz Brugge de geschiedenis in. Tweeënzeventig is hij ondertussen, de Poolse trompettist  Tomasz Stanko die in de jaren ’70 en ’80 passeerde bij onder andere Cecil Taylor, Don Cherry en het Globe Unity Orchestra. Meer dan twintig jaar geleden formeerde hij een eigen Pools kwartet dat vandaag nog steeds in dezelfde bezetting speelt.

Van de vrijere muziek van enkele decennia geleden schemert hier en daar nog iets door op ‘Lontano’, het negen jaar geleden opgenomen album dat voorlopig de laatste release van zijn Poolse band is. Met oor voor melodie en veel wind op de trompetklank flirt de trompettist met Miles Davis als Chet Baker, waarbij hij echter het ballade-achtige van deze laatste achterwegen laat. In plaats daarvan wordt een gelaagdheid opgeroepen, waarbij de lange noten van de leider mooi worden gedragen door het beweeglijke pianospel van Marcin Wasilewski en de vrij schuivende onderbouw van bassist Slawomir Kurkiewicz en drummer Michal Miskiewicz. Het geheel twijfelt tussen hangen, schrijden en zweven, waarbij soms de psychedelische sfeer van ‘Bitches Brew’, zij het dan in akoestische gedaante, opgeroepen wordt. De kans dat Jazz Brugge groots en  knallende afsloten wordt is dus eerder klein, maar daar zal de bezoeker die het eigen(zinnige) profiel van het festival waardeert, zich niet erg aan storen.

En meer

Naast de reguliere concerten biedt Jazz Brugge ook onderdak aan de 17-jarige pianist Hendrik Lasure die de avonden in het Concertgebouw om 18u mag inleiden met bands waarin hij zelf te horen is (zijn eigen trio of Nestor Martin Plays Mingus met zangeres Francesca Palamidessi) of een door hem gekozen groep (Peternolder). Op zondag wordt de film ‘Koko de Klown’ (1920) vertoond, voorzien van live muziek en een dag eerder zijn er diverse workshops (van o.a. Bart Maris, Christian Mendoza en Teun Verbruggen) en een masterclass van Nathalie Loriers die uitmonden in een jamsessie.

De beschermde werken kunnen door de internetgebruiker gratis geconsulteerd worden, met uitsluiting van verdere reproductie en/of openbare mededeling ervan. Deze site wordt onderhouden conform de afspraken met de Belgische auteursrechtenvereniging SABAM.
Gebruiksvoorwaarden | Contactgegevens | Mobiel | Ontwerp en realisatie: Studio Hert