Brahms' vierde symfonie is een monumentaal werk, uiterlijk klassiek en misschien zelfs wat conservatief maar bijzonder inventief in zijn structuur en manier van componeren. Onder een eigen label brengt het London Symphony orchestra dit werk, live, met de Nederlander Bernard Haitink als dirigent.
Dat dit orkest tot de beste van de wereld behoort is al langer geweten en deze opname bewijst dit zeer zeker: Haitink interpreteert klassiek maar met erg veel zorg voor detail en verstaanbaarheid en het orkest speelt met de zelfzekerheid en vlotheid van een ensemble op wereldniveau. Dit manifesteert zich in de delicate solo's van houtblazers in het eerste deel of de zachte strijkerpassages in het tweede. Dit eerste deel ontplooit zich trouwens als een lange aaneenschakeling een erg verschillende thema's, en Haitink haalt het uiterste qua kleur en contrast uit het orkest. Het werk begint zachtjes twijfelend (het eerste motief, een zuchtende sprong naar beneden in de violen verraadt al de uitdrukkingskracht van Haitinks interpretatie) maar het gaat afwisselend heroïsch, dan weer lyrisch of dramatisch verder. Hier blinkt de strijkersectie van het London Symphony Orchestra uit door de diversiteit die het aan de dag legt qua frasering en articulatie. De luisteraar moet er aandachtig naar luisteren om het allemaal te horen maar het voegt een volledig nieuwe dimensie toe aan het geheel. De warme 'Engelse' klank van het orkest is onmiskenbaar: in de directe toon van de strijkers, bijvoorbeeld, of de krachtige sound van de koperblazers. Zo overheersen trombones het vierde deel, sterk en present maar nooit zwaar of opdringerig. De finale van dit grootste werk is op zichzelf al een compositorisch meesterwerk. Brahms gebruikt opzettelijk een archaïsche vorm – een barokke passaccaglia, waarbij eenzelfde basthema quasi ongewijzigd de basis vormt van een indrukwekkende reeks variaties – om een grootse en dramatische finale te bouwen. Brahms zorgt ervoor dat de ene variatie heel organisch uit de andere ontstaat en het getuigt van Haitinks talent als dirigent dat dit erg diverse deel als een hechte eenheid gespeeld wordt. Alleen het derde deel, een van de meest uitbundige stukken muziek die Brahms ooit schreef, stelt misschien een heel klein beetje teleur, al was het maar omdat dit soort muziek nog net iets vrolijker en energieker gespeeld had kunnen worden. Maar over zulke kleinigheden zal niemand vallen, zeker niet bij een opname van deze kwaliteit.
Meer over Johannes Brahms
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
