Bozars’ cyclus wereldorkesten was alweer goed voor een onbetwist muzikaal hoogtepunt. Stravinski’s opera-oratorium ‘Oedipus Rex’ klonk uniek geloofwaardig, met dank aan het hecht geheel gevormd door drie topsolisten, het Monteverdi Choir enhet London Symphony Orchestra. De aanpak van John Eliot Gardiner kan gerust visionair worden genoemd.

Sir John Eliot Gardiner (foto: Sheila Rock / Decca)
Sir John Eliot Gardiner (foto: Sheila Rock / Decca)
De Stravinski-concerten zijn dik gezaaid nu 'Le Sacre du Printemps' honderd jaar wordt. John Eliot Gardiner brengt hulde aan deze componist met de vele gezichten door twee neo-klassieke werken te programmeren. Zowel 'Apollon musagète' als 'Oedipus Rex' ontstonden eind de jaren twintig van de vorige eeuw. Het eerste werk is een ballet dat Stravinski in opdracht van een Amerikaans gezelschap schreef. Als onderwerp koos hij Apollo, de meester der muzen. Met een diatonische compositie voor strijkorkest ontstond een heel homogeen werk, dat zich kenmerkt door traditionele vormen en ritmes. De tegenstelling met 'Oedipus Rex' is dus enorm. Dit opera-oratorium, evenveel scenisch als concertant uitgevoerd, was een geschenk van Stravinski voor het twintigjarig bestaan van de Ballets Russes en hun leider Serge Diaghilev. Hoewel geconcipieerd als opera en dus programmatische muziek, lijkt Stravinski zich echt te hebben willen concentreren op de muzikale uitwerking, waarbij de dramatische essentie uit het stuk werd gedestilleerd. De keuze voor Latijn als de gezongen taal maakt deze essentie nog meer manifest: er is slechts hogere reflectie in plaats van zomaar actie.

Zo expressief was Gardiners 'Oedipus Rex', zo saai zijn 'Apollon musagète'. Waartoe de onorthodoxe opstelling moest dienen met de celli in de binnencirkel en de violen daarachter, is een raadsel. In elk geval ontbeerde dit ballet de rijke, gloedvolle strijkersbody die het verdient. Uiteraard bezitten de strijkers van het LSO voldoende virtuoos potentieel, maar in de samenklank schoten ze hier tekort. Of ontweek Gardiner bewust een warm-collectief geluid? Ook op andere gebieden dan de toon, klonk deze 'Apollon' sober: het gracieuze van de dansen of het melancholische van de apotheose, er ontbrak echte beklijving en het publiek reageerde daarop met een lichte rusteloosheid. Dat hetzelfde publiek zeldzaam aandachtig was tijdens 'Oedipus Rex' was aan meer toe te schrijven dan alleen de verduistering boven het podium.

Fanny Ardant (foto: Carole Bellaïche)
Fanny Ardant (foto: Carole Bellaïche)
Dit gedempte licht werkte uitstekend. Er werd echt een gevoel van opera gecreëerd, waarbij het orkest minder zichtbaar is. Door solisten en koor te belichten bij actie ontstond een werkzame regie. Kleine goed gekozen regie-aanwijzingen zorgden bovendien voor net dat extra gehalte dramatiek dat Stravinski's versteende opera-concept nodig heeft. Met Fanny Ardant als vertelster was het van meet af aan spektakel verzekerd. Declamerend en met grote energie trok de bekende Franse actrice het geheel op gang. Pas naar het einde toe, wanneer de proporties van de tragedie bloot komen te liggen, liet ze de melancholie toe: een beklijvende registerwissel. De sacraliteit van het Latijn is door Stravinski in grote homofone koren uitvergroot. De manier waarop een gegrimeerd Monteverdi Choir de glansrol van het volk opneemt, was verbluffend. Hoewel gespecialiseerd in Bach kunnen deze zangers elk genre aan. Het koor leverde zelfs twee solisten, zonder niveauverschil met de drie andere solistische rollen. Deze werden overigens gelijkmatig en op topniveau ingevuld door Jennifer Johnston, Stuart Skelton en Gidon Saks, door Gardiner als steeds perfect gecast. Het LSO dat in deze 'Oedipus' zijn ware proportie liet zien, klonk rijk als nooit tevoren. Hoe Gardiner een dergelijk ritmisch stuwend en een in een lange spanningsboog opgebouwd dramatisch geheel kan scheppen, is ongelofelijk. Hier is een genie aan het werk.

Meer over London Symphony Orchestra, Monteverdi Choir, John Eliot Gardiner


Verder bij Kwadratuur

Interessante links
Agenda
Concertagenda
  • Geen concerten gevonden.