Teun Verbruggen (Nozzle Slag)

Teun Verbruggen zal niet snel een eigen talkshow versieren. Zo zelfzeker en gevat hij als drummer uit de hoek komt, zo bedachtzaam en zacht spreekt hij. Zinnen worden geregeld afgebroken om genuanceerd te worden en stiltes verraden dat hij (nog) geen standaardantwoorden klaar heeft. Nochtans heeft de 30-jarige muzikant (in 1999 afgestudeerd aan het conservatorium van Brussel bij Hans Van Oosterhout) een aanzienlijke reputatie en dito werkterrein uitgebouwd. Van de rockgroepen uit zijn puberteit blijft er momenteel niet veel meer over, maar alleen en uitsluitend jazz zijn nog steeds niet aan hem besteed. Of wel, maar dan op voorwaarde dat het begrip jazz naar alle kanten uitgerekt wordt tot een muzikaal domein met ontelbare hoofdwegen en nog veel meer zijtakken. Zijn geweldige activiteit heeft er voor gezorgd dat het in kaart brengen van Verbruggens muzikale stamboom de omvang van een kleine doctoraatsthesis beslaat. Begin 2006 voegt hij er bovendien een nieuw hoofdstuk aan toe met Nozzle Slag: een ambitieus project waarvoor Verbruggen een vaste klant, een IJslandse vriend en een internationaal cultfenomeen aan zich heeft weten binden.

Midden december 2005 is Teun Verbruggen pas terug van een uitstap met Alexi Tuomarola naar Granada. "Alexi had de organisatoren van een wedstrijd wat cd's van ons opgestuurd en we kwamen als winnaar uit de bus. Daarom mochten we allemaal even tot daar komen om te spelen en onze prijs op te halen." Verbruggen vertelt het allemaal zonder een zweem van opwinding. Begrijpelijk voor iemand die ondertussen het winnen van prijzen gewend geworden is. Met het Alexi Tuomaroli Kwartet won hij als 24-jarige in 1999 de Internationale Jazzwedstrijd van Hoeilaert en twee jaar later veroverde hij met diezelfde band de prijs van de jury op de Tremplin Jazzwedstrijd van Avignon. Daarmee waren ze daar nog niet van Teun Verbruggen af, want 2 jaar later verliet hij als drummer van het Pascal Schumacher Kwartet het concours als winnaar van de jury- én de publiekprijs. Maar het begon allemaal in de jaren '80 met een klein jongentje dat wilde leren drummen...

Teun Verbruggen (foto: Jos L. Knaepen)

Fluitleerlingetjes

Enige druk van de ouders kwam daar volgens Verbruggen (1975) zelf in het geheel niet aan te pas. "Ik kom uit een speciaal nest en werd eigenlijk redelijk vrij opgevoed. Ik weet dat mijn keuze om te gaan drummen nooit van mijn ouders kwam, hoewel ze mij steeds gestimuleerd hebben. Ik heb gewoon als klein kereltje altijd al wilde drummen. De aanzetten daartoe waren mogelijk te vinden bij een paar concerten die ik gezien heb, zoals van Ondekoza, een Chinese tromband. Bovendien had mijn vader een soloplaat van de Zwitserse drummer Pierre Courbois en dat vond ik echt geweldig." Teun Verbruggen trok naar de muziekschool van Brasschaat waar hij terecht kwam in de slagwerkklas van Luc Goos. Het muziekschoolsysteem lag hem wel, wat niet van alle percussie-instrumenten gezegd kon worden. Vibrafoon en pauken zeiden hem niets, maar drummen des te meer. "Drummen was voor mij leuker dan vibrafoon spelen. Dat was waar (vrouwelijke) fluitleerlingetjes oog voor hadden. Rond mijn 15de ben ik dan in verschillende groepjes beginnen spelen en een hele luie student geworden. Dat de muziekschool op dat moment niet meer paste in wat ik wilde doen, had meer te maken met mijn puberteit dan met de muziekschool op zich. Ik had gewoon andere prioriteiten." Toch werd al snel duidelijk dat ook deze nieuwe prioriteiten niet Verbruggens eindbestemming zouden zijn. Meer dan eens keken zijn rockbandgenoten vreemd op wanneer Verbruggen begon te spelen. "De mensen in die rockgroepen lachten altijd met het feit dat ik altijd verschillende fills en verschillende grooves speelde, dat ik in plaats van op een hi-hat op een cimbaal begon te spelen en zo. Ik kon me niet gewoon houden aan de dingen die hoorden. Ze zeiden dan: "Jij moet jazz gaan spelen"." De reacties van Verbruggens kameraden waren niet de enige reden dat zijn ambities meer en meer in de jazzrichting opschoven. Een bevriende gitarist die naar het Brussels conservatorium trok, stages in Dworp en een vader die hem meenam naar Jazz Middelheim hielpen een handje, net als de muzikale ontdekkingen van Verbruggen zelf. "Hoewel ik meestal in gewone rockbands speelde, kwam ik ook in groepjes terecht die beïnvloed waren door bands als Primus (Amerikaanse funkband, niet vies van enige muzikale complexiteit, KVM) en Naked City (eclectische en hectische allstarband van John Zorn, KVM). Bovendien begon ik meer geïnteresseerd te raken in mensen die op andere manieren drumden of muziek maakten."

Op café

Wie Naked City en speciale manieren van drummen zegt, komt uit bij Joey Baron, de percussionist die zijn drumstel even gemakkelijk met de blote hand bewerkt, als met drumsticks. Verbruggen steekt zijn bewondering voor deze Amerikaan niet onder stoelen of banken. "Die vind ik echt fantastisch. Hij doet eigenlijk wat ik ook wil doen: schilderen op een drumstel. Dat heeft dan waarschijnlijk weer te maken met feit dat ik heel lang getekend heb. Vanuit Baron ben ik dan gaan verder zoeken en zo ben ik bij Sonny Rollins en co terecht gekomen." Deze frisse benadering van drummen en muziek maken in het algemeen loopt als een rode draad door het (onvolledige) lijstje van Verbruggens favoriete drummers. "Het klinkt misschien wat vreemd, maar veel van die technisch hoogstaande drummers zeggen mij niet zo veel. Ik wil daar absoluut niet denigrerend over doen, want ik vind het wel waanzinnig wat die allemaal kunnen, maar veel van die kerels laten me koud. Smaakgebonden zijn die voor mij niet zo interessant. Dit in tegenstelling tot drummers als Paul Motian, Joey Baron of Jim Black. Die gasten hebben ook waanzinnig veel techniek, maar op een andere manier. Of Stéphane Galland: die heeft een hele toffe sound en een hele leuke manier van samenspelen met anderen. Bij hem hoor ik veel traditie en hij zoekt ook naar kleuren. In combinatie met zijn onwaarschijnlijke techniek maakt hem dat tot een heel speciaal figuur. Bij hem staat de techniek in functie van de muzikaliteit en niet andersom en dat maakt een groot verschil." Gevraagd naar de drummers die hem het meeste boeien vult Verbruggen het bovenstaande lijstje nog snel aan met Jack DeJohnette en Dré Pallemaerts. Toch zit hij niet meteen te wachten op een meestercursus bij één van deze figuren. "Ik zou liever eens met deze kerels willen gaan eten of op café zitten om te weten te komen hoe ze denken."

Teun Verbruggen (foto: Jos L. Knaepen)

Te jazz

Naast het zoeken naar kleuren is het combineren van diverse stijlen een constante in Verbruggens muzikale wandelwegen. Niet vies van een rockende of een poppy groove maar evenmin van een lekkere swing, heeft Verbruggen een stevig palet aan stijlen ter beschikking dat hij graag door elkaar haalt. Toch is hij niet zo opgezet met de opmerking dat zijn spel in bijvoorbeeld het Jef Neve Trio veel poppy elementen bevat. Ontkennen doet hij het allerminst, maar wie er een te groot punt van maakt, mist voor Verbruggen duidelijk de kern van de zaak. "Ik vind dat er te veel in hokjes gedacht wordt. Het feit dat ik ergens een rockgroove onder speel, zou bij veel mensen iets bedenkelijks kunnen oproepen en dat vind ik heel enggeestig. Maar die rockgrooves zijn zeker een stuk van mij, zoals ik ook swing zal spelen als iets om swing vraagt. Ik heb een nogal swingende manier van rock spelen en toen ik in de rockbands speelde kreeg ik te horen dat dit of dat "te jazz" was, dat ik iets speelde dat rock was, maar dan met een veel te harde swing. En van dat soort discussies word ik echt gek. Je moet die dingen niet categoriseren. Iedereen heeft zijn manier van spelen en daar zit een heel gamma van aspecten in van muziek die je beluisterd hebt." Gevraagd naar muziek waar hij naar luistert en die mensen niet meteen met hem als jazzdrummer zouden associëren, haalt Teun Verbruggen zowel rock (Soundgarden, Sex Pistols), zuivere elektronica (Aphex Twin, Boards of Canada) als sterk eclectische bands (Fantômas, Alas No Axis) aan. "Maar natuurlijk luister ik ook heel graag naar Brad Mehldau, Chet Baker of Sonny Rollins." Dat Verbruggen zich even graag in de jazz beweegt als in de jazzperiferie en daarbuiten, wordt duidelijk bij een blijk op zijn cv. Naast zijn werk met "zuivere" jazzensembles als het Jef Neve Trio, het VVG-trio, en de kwartetten van Pascal Schumacher en Alexi Tuomarila Kwartet stond hij ook reeds op het podium of in de studio bij popartiesten als Anton Walgraeve, Pieter Embrechts of de band Monsoon. Bovendien liet hij zich ook niet onbetuigd wat betreft moeilijk catalogeerbare bands als FES en Jambangle. Last van een onrustige natuur? "Tot een jaar of twee geleden heb ik mij die vraag inderdaad wel eens gesteld: "Komt het uit onrust of het niet kunnen kiezen?" Maar nu weet ik dat ik al die dingen doe omdat ik ze zo graag doe." Voor dit plezier blijkt muzikale vrijheid een belangrijke factor te zijn. "Wat mij in groepen als FES of het Jef Neve Trio zo aanspreekt, is dat daar alles kan. Ik kan er experimenteren zoveel ik wil. Ik heb het ook meegemaakt dat ik in een groep terecht kwam waar dat niet mogelijk was en dan duurde de samenwerking meestal niet lang. Zeker tot een paar jaar geleden was dat wel eens een probleem. Ik voelde mezelf toen nog niet sterk genoeg om iets stevig van mezelf neer te zetten, deed te veel concessies en probeerde zo veel te hard om te zijn wie ik daar moest zijn. En dat werkt bij mij dus niet."

Laptop

Waar Teun Verbruggen zijn sporen verdiende als muzikant in de ensembles van anderen treedt hij sedert enkele maanden ook naar buiten met zijn eigen bands. Othin Spake en Futhark hebben ondertussen al wat podiumervaring opgedaan en naar de start van Nozzle Slag wordt reikhalzend uitgekeken. Naast Teun Verbruggen is keyboardspeler Jozef Dumoulin een constante in alle drie de bezettingen. Net als Verbruggen studeerde Dumoulin aan het conservatorium van Brussel, waar de twee vaak samenspeelden. Vijf jaar later achtte Verbruggen de tijd rijp om terug met zijn studiegenoot in de ring te stappen. "Ik speelde heel vaak met Jef Neve en Alexi Tuomarila en ik had eigenlijk zin om nog eens met Jozef samen te werken, om nog eens een andere invalshoek te hebben, een andere manier van spelen. (Hoewel het ene natuurlijk niet onderdoet voor het andere.) Ik was toen echter vooral sideman en Jozef ook. Er was dus niet meteen een context om samen iets te gaan doen en dus heb ik die zelf maar moeten creëren."

Jozef Dumoulin (foto: Jos L. Knaepen)

De keuze voor Dumoulin als keyboardspeler is voor Verbruggen een heel natuurlijke zaak. "Het klikt gewoon heel sterk tussen ons, zowel menselijk als muzikaal. Jozef is iemand die altijd heel goed aan het luisteren is en daarom ook zo snel kan reageren. Hij speelt heel catchy, pikt gemakkelijk hints op, neemt vaak het initiatief en zit altijd in de goede richting, nooit geforceerd. Zowel op rhodes als op piano kan hij soms heel abstract en heel diep gaan. Jozefs muziek kan eender waar naar toe gaan, hij kent absoluut geen grenzen. Nu bijvoorbeeld spelen Jozef en ik in kwartetbezetting met Bruno Vansina op saxofoon en bassist Gulli Gudmundson, ter voorbereiding van een toer die we later gaan doen. Dit kwartet is zuiver akoestisch (een Fender mengt immers niet altijd even gemakkelijk met akoestische instrumenten) en toch hoor je in Jozefs pianospel dat hij veel bezig is met laptop en fender rhodes. Hij is heel hard geëvolueerd en speelt echt op een heel andere manier dan enkele jaren geleden. Je merkt dat hij naar verschillende dingen luistert."

Odin sprak

Futhark bestaat naast Verbruggen en Dumoulin uit Tobias Klein (rieten en laptop), bassist Gulli Gudmundsson en Raphael Vanoli op gitaar. Achter de naam van de groep moet volgens Verbruggen niets speciaals gezocht worden. "Futhark is het Ijslands voor de mystieke betekenis van het runenschrift en eigenlijk heb ik de naam gewoon gekozen omdat die goed klonk. Ik was begonnen met een lijst van mogelijke namen te maken en toen ik aan 30 zat heb ik besloten om de knoop door te hakken, omdat ik er echt zot van werd." Voor Othin Spake kan Verbruggen rekenen op Dumoulin en en dEUS-gitarist Mauro Pawlowski. De eerste ontmoetingen tussen Pawlowski en Verbruggen dateren uit de jaren '90, toen Verbruggen met hardcorebands al eens in het voorprogramma van Pawlowski's Evil Superstars optrad. De echte muzikale klik kwam er echter in 2004 tijdens 'Karanova', een project van Peter Vermeersch in de Gentse Vooruit, waar naast Pawlowski en Verbruggen ook Hilmar Jensson en Jóhann Jóhannsson aan deelnamen. Waar in Futhark de jazzelementen nog duidelijk te horen zijn, weliswaar in een sterk elektronische, experimentele variant, gaat het trio Othin Spake resoluut voor de vrije improvisatie. "Soms zien we echt de vraagtekens in de ogen van het publiek. Op Jazz Middelheim viel dat nogal mee, ik heb de indruk dat daar de juiste mensen zaten die het nogal tof vonden, maar mijn grootmoeder vond het maar niets." Dat muzikale vrijheid een belangrijk element is in het muzikale universum van Teun Verbruggen gaf hij reeds eerder aan en het is dan ook de eigenheid van Pawlowski's manier van spelen die de drummer zo aantrekt. "Wat ik heel leuk vind, is dat hij zich precies helemaal niets aantrekt van conventies: hij speelt gewoon zoals Mauro Pawlowski. Of ik er wat van mezelf in herken? Misschien wel, maar hij gaat daar heel ver in. Hij komt op Jazz Middelheim, staat daar op het podium en doet gewoon zijn ding. De rest kan hem niks schelen." Dat een dergelijke houding ook weerstand kan oproepen, heeft het trio mogen ondervinden na hun optreden op de Vlaamse Jazzontmoeting in De Werf (Brugge), een initiatief dat door Verbruggen sterk gewaardeerd werd. De reacties van de bezoekers op Othin Spake's set liepen namelijk sterk uiteen. "Er kwamen echt reacties in de lijn van "Dat is geen muziek" of "Die kunnen beter in hun repetitiekot blijven". Toegegeven, we hebben daar geen ijzersterke set gespeeld en genuanceerde en gegronde kritiek was dus zeker terecht, maar de echte boze, louter subjectieve reacties waren toch wat overdreven. Ik begrijp dat Othin Spake niet ieders smaak is, maar waarom niet gewoon leven en laten leven? Nuances zijn heilzaam in het leven. Er waren trouwens ook luisteraars die het fantastisch vonden en we hebben er zelfs wat concertaanbiedingen aan overgehouden."

Teun Verbruggen (foto: Jos L. Knaepen)

Negatieve reacties hebben op Teun Verbruggen overigens weinig effect. Of kritiek hem echt raakt of niet hangt niet zozeer af van wie het zegt, dan wel van hoe hij de muziek zelf ervaren heeft. "Ik twijfel alleen maar als ik zelf het gevoel heb dat de opmerkingen correct zijn, als ze stroken met mijn eigen gevoelens. Eigenlijk doet kritiek me altijd wel iets, maar als die niet aansluit bij wat ik er zelf van denk, dan lig ik er niet zo wakker van. Eender wie het gezegd heeft." Momenteel zijn er van Futhark en Othin Spake geen officiële releases te vinden, alleen demo's waarvan het artwork bestaat uit kindertekeningen van de 3 à 4-jarige Teun Verbruggen. Van Futhark ziet Verbruggen niet meteen een cd verschijnen, daarvoor speelt de band voor hem iets te weinig, maar voor Othin Spake heeft hij plannen voor een cd. "Ik ben heel veel live aan het opnemen om te horen wat we gaan doen, om het allemaal wat te laten groeien. Van Othin Spake hebben we momenteel acht uur muziek: concerten die echt niet goed waren en andere die van het begin tot het einde straffe muziek zijn. Die gaan gemixt worden met nog een dagje studio-opnames en nog twee concertregistraties, maar ik denk dat ik nu al genoeg heb voor een volledige cd."

Cult

Waar Verbruggen met Pawlowski in Othin Spake een nationale muzikale bekendheid aan zich heeft weten binden, gaat hij einde januari en begin februari 2006 internationaal. Gedurende een week zal dan namelijk Nozzle Slag – de naam verwijst naar de verfrest die op het einde uit een airbrush komt – ontstaan (en weer verdwijnen?). Een kwartet waarvoor Verbruggen terug Jozef Dumoulin optrommelt en waarvoor hij gitarist Hilmar Jensson en bassist Trevor Dunn heeft kunnen strikken. Jensson is oprichter van het befaamde Kitchen Motors label en heeft als muzikant gediend aan de zijde van onder andere Jóhann Jóhannsson en Jim Black. Terwijl Trevor Dunn in het collectieve muziekgeheugen gegrift staat als bassist van cultbands als Mike Pattons Fantômas en Mr. Bungle of diverse projecten met John Zorn.

Trevor Dunn

Hoewel er meer dan één wenkbrauw opgetrokken werd toen Verbruggen deze superformatie bekend maakte, wil hij rond het hele project geen waas van onmogelijkheid hangen. "Hilmar kent mij goed, we hebben namelijk al samen gespeeld en we gingen samen nog iets doen in trio met Jozef. Trevor kent mij alleen omdat we ooit het voorprogramma van Fantômas gedaan hebben in de AB. Hilmar had echter een plaat opgenomen met Trevor en toen ben ik beginnen nadenken. Ik heb tenslotte mijn stoute schoenen aangetrokken en heb Trevor gemaild. Hij antwoordde dat hij dat best wilde doen en wat zijn prijs was om een week hier te werken. Ik heb hem toen even tijd gevraagd om wat optredens te zoeken en te zien of alles haalbaar was." De resultaten lieten niet lang op zich wachten, want snel hapten 6 concertzalen toe: KC België, De Warande, Vooruit, AB, CC Luchtbal en Paradox in Tilburg. "Het is dus allemaal best wel veel werk, maar al bij al ging het nog vlot. Ik ben echt geschrokken van Trevor. Goedkoop is hij natuurlijk niet, maar hij staat nog wel met beide voeten op de grond, echt heel relaxt. Hij en Jensson vragen wel iets extra om opnames te doen, maar er valt allemaal over te praten. Het zijn eigenlijk gemakkelijke jongens. Ik denk dat ik met hen twee toffe gasten getroffen heb. Tot nog toe ben ik trouwens alleen nog maar normale en gezonde muzikanten tegengekomen." Zoals er voor Nozzle Slag aardig wat animositeit is bij de gereputeerde concertzalen laat het ook de platenbusiness niet koud. "Er is al een platenfirma, één waar ik artistiek gezien een hele grote boon voor heb, die heeft laten weten dat we zeker moeten laten horen wat we gedaan hebben. Maar daar is dus nog niets zeker."

Punk en ballades

Hetzelfde geldt trouwens voor de muziek waarmee Nozzle Slag gedurende een week door België zal razen. De groep zal immers pas de eerste keer samenkomen wanneer Trevor Dunn en Hilmar Jensson in België landen. "We hebben inderdaad nog nooit samen gespeeld, dus weet ik ook niet wat dat gaat worden. De eerste twee dagen gaan we repeteren en meteen ook spelen. Ik ga in totaal drie concerten opnemen, één dag studio en dan zullen we zien. Ideeën heb ik er wel over, maar om die op te schrijven ... Een band met Trevor en Hilmar kan ook zo breed gaan ... Er mag gerust wat punk in komen, maar ook mooie ballades. Gewoon heel diverse muziek. Het zal toch allemaal sterk van het moment afhangen: heel veel materiaal meepakken en dan zien we wel. Ik ben er wel wat zenuwachtig voor aan het worden, ja."

Hilmar Jensson

De spanning rond de band en het samenspel wordt bovendien nog verder opgedreven, wanneer het materiaal dat Verbruggen mee wil nemen ter sprake komt. Een maand voor het eerste optreden is dat immers nog niet klaar. "Ik ben nu volop aan het nadenken over wat we met dat kwartet kunnen doen. Jozef heeft een paar stukken, Hilmar is aan het schrijven, er zijn een paar dingen van Trevors trio en ik ben zelf aan het proberen om wat ideeën neer te pennen, wat niet evident is. Ik volg momenteel wat lessen harmonie bij een vriend die me de basis terug uitlegt en ik hoop zo twee of drie stukken klaar te hebben. Ik wil ook veel improviseren, maar met de nodige kapstokken. Zo'n set volledige improvisatie is namelijk ook niet helemaal wat ik het meest interessant vind. Met Jozef en Mauro lukt dat wonderwel soms heel goed, maar ik wil eigenlijk toch een paar summiere dingen hebben om rond te kunnen spelen. Dat vind ik aangenamer, zeker voor een publiek. Want we merken soms wel dat de mensen wat schrikken van het trio." Aan een nieuw project na Nozzle Slag denkt Verbruggen nog niet meteen. Er ligt immers nog voldoende werk te wachten. "Er komen dit jaar platen aan met enkele vaste groepen: één met het VVG Trio, met Alexi Tuomarila en ook met één met FES, gekoppelde aan een tournee." Al komt er dan niet meteen een nieuwe eigen groep, dit wil nog niet zeggen dat het werk op het front van de eigen bands stilvalt. "Ik zou met Othin Spake nog graag een plaat in eigen beheer uitbrengen en ik heb al lang in m'n hoofd dat ik een andere drumsound wil: met wat extra percussie en samples. Daarom zou ik er qua organisatie een licht jaar van willen maken. Ik wil niet meer bezig zijn met het uren per dag zoeken van mogelijkheden en dingen, maar wel nog wat proberen te spelen met Futhark of Othin Spake. Ik ga in februari veel dingen opsturen en dan zien wat er op mij af komt. Vroeger kon ik dat niet, toen wilde ik elke avond spelen. Maar nu zie ik bijvoorbeeld dat de eerste maanden van 2006 er heel druk uit beginnen zien, dus neem ik niets meer aan. Ik wil al eens tijd hebben om een avondje rustig te kunnen gaan eten."