Het is op Jazz Middelheim een terugkerend fenomeen dat de openingsdag, wanneer die niet valt op een vrije 15 augustus, minder bezoekers naar het Park den Brandt lokt. Nochtans bood die eerste dag twee bands die elk afzonderlijk een avond hadden kunnen afronden.
De keuze om daarom net het Charles Lloyd Quartet te laten openen, was op z'n minst gezegd opmerkelijk te noemen, maar de muzikanten hebben het niet aan hun hart laten komen. Vanaf het eerste nummer was het duidelijk dat er geen reserves zouden zijn: ze hadden er duidelijk zin in. Niet in het minst saxofonist Lloyd zelf die, zeventig jaar oud, prominent aanwezig was in de opener 'Prometheus'. De soepelheid en beweeglijkheid zonder enige neiging tot spektakel zijn ondertussen het handelsmerk geworden van deze opmerkelijke muzikant. Even indrukwekkend was zijn nieuwe kwartet, waarmee hij dit jaar het sterke album 'Rabo de Nube' uitbracht. Opmerkelijk is de grote verscheidenheid aan muzikale karakters die dit combo verenigt. Het erudiete en het melodische van Charles Lloyd krijgen het gezelschap van het eclectische en afstandelijke cool van pianist Jason Moran, de energieke en ritmisch stokende drummer Eric Harland en bassist Reuben Rogers die het maar met iedereen moet zien te vinden.
Even opvallend als de samenstelling van het kwartet is dat de combinatie werkt: op plaat en op het podium, waarbij verschillende nummers telkens een heel eigen benadering krijgen. Enerzijds doordat Lloyd wisselt tussen tenorsax, altfluit en tarogato, maar vooral doordat Jason Moran zijn trukendoos meteen opengooit en er maar dingen uit tevoorschijn blijft halen: klankwolken en –muren van tremolo's, vinnige melodielijnen of repetitieve en minimalistische patronen. Steeds weet hij de luisteraar op het verkeerde been te zetten en de muziek net die richting uit te sturen die niet voor de hand lag. Voor dit doldraaien van het publiek vindt hij een ideale partner in Harland die de ideeën van Moran steeds kan beantwoorden en er duidelijk schik in heeft. Harland is één van die drummers die achter een solist een heel eigen verhaal kan ontwikkelen zonder zich op de voorgrond te dringen. Braaf binnen de lijntjes blijven is niet zijn sterkste punt, creatief en inventief zijn wel. Wanneer hij als solist de ruimte krijgt, trekt hij die lijn door, waarbij hij het – net als zijn bandleider – niet moet hebben van circustruuks, maar van kleur en opbouw. Met zoveel intrinsieke klasse op het podium kan het kwartet het zich permitteren om alle tijd te nemen, metrisch vrij te spelen en traag op te bouwen zonder dat de spanning verloren gaat. Charles Lloyd kan in zo'n bezwerende opbouw dan mooi meeschuiven met zijn collega's, zonder zijn melodische eigenheid te verliezen. Als uitsmijter werd het publiek tenslotte getrakteerd op 'Ramanujan' dat de gedaante aannam van een obsessieve, oosterse mars. Lloyd kronkelde op tarogato, Moran prepareerde zijn piano en Harland monteerde een tamboerijn op een baspedaal, waardoor de groep tot in het laatste nummer andere registers bleef opentrekken. Concerten als dat van het Charles Lloyd Quartet zijn levensgevaarlijk voor een festival, want het moeten straffe mannen zijn die hier een waardig vervolg aan kunnen brijen. Die straffe mannen waren op de openingsdag van Jazz Middelheim nog voorzien, maar zoals te vrezen was hebben ze nooit het niveau van hun voorgangers kunnen halen. De kwaliteiten van de Belgische drummer Dré Pallemaerts zijn ondertussen in binnen- en buitenland bekend en met zijn project
Pan Harmonie heeft hij in de jazzpers hoge ogen gegooid. Toch kon het geheel op het podium niet echt overtuigen.
De ritmische stekeltjes die Pallemaerts' spel doorgaans kenmerken bleven, net als op de cd, in de kast. Door de rustige (of vrije) tempi en de door effecten bewerkte elektronische piano van Jozef Dumoulin bleef de sound erg
flou. Deze eigen sfeer werd na een kwartier echter een aardigheidje, waardoor de muziek snel stilviel. De combinatie met de akoestische piano van Bill Carrothers bleef een leuk idee, maar leverde zelden spannende muziek op. Dit lukte wel toen de twee klavierspelers met elkaar in dialoog gingen. Het werk van de blazers was zondermeer degelijk te noemen, maar slaagde er ook niet in om het geheel op een hoger niveau te tillen. Het applaus op het einde van het concert maakte echter duidelijk dat heel wat bezoekers dit concert wel konden waarderen en zich achter de jazzcritici konden scharen. Ook afsluiter
Pharoah Sanders kreeg de handen op elkaar. Meer zelfs: op het einde van zijn optreden kon hij het publiek zelfs overhalen om me te zingen. Opmerkelijk voor een saxofonist die zijn sporen verdiende in de beroemde (en muzikaal beruchte) entourage van John Coltrane. Dat hij zijn roots niet verloochende werd meteen duidelijk toen hij zijn kwartet liet inzetten met 'My Favorite Things': helemaal gespeeld volgens de gewoonte van Coltrane, maar zonder de visie van de grote saxofonist. Sanders vloog meteen in de effecten en de speciale speeltechnieken, zonder eerst stevig op te bouwen. Zo werd zijn versie een kunstje zonder ook maar een spoor van de muzikaliteit van zijn legendarische collega. De energie en het meeslepende dat door de jazzgeschiedenis aan 'My Favorite Things' gaan kleven is, was in geen velden te bespeuren.
Dat Sanders niet bepaald een Elvin Jones als drummer bijhad hielp uiteraard ook niet. De routine en de clichés legden de muziek lam. Enige vorm van interactie was afwezig en de vorm van de nummers beperkte zich tot het routineus aflopen van de verschillende solisten. Dat deze niet meteen de grote ideeën klaar hadden, werd pijnlijk gedemonstreerd door pianist Wiliam Henderson die in 'Naima' (nog zo'n Coltrane klassieker) zijn solo nergens naar toe kreeg. Dat het publiek op het einde (en op aangeven van Sanders zelf) desondanks gretig meeklapte en –zong, gaf het concert het twijfelachtig aureool van de Night of the Proms. En eigenlijk paste ook het muzikale concept van dit teleurstellende concert in de filosofie van dat Sportpaleisevenement.
Meer over Jazz Middelheim 2008 - Dag 1
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
