In de stoet formaties van de Amerikaanse saxofonist Ken Vandermark neemt The Resonance Ensemble om diverse redenen een speciaal plaats in. Niet alleen is het met tien muzikanten (percussie, bas en blazers) een van de grotere ensembles van Vandermark, het verenigt ook Amerikaanse en Europese musici, waarbij Vandermark deze keer niet louter kiest voor Scandinaviërs, maar evenzeer voor Oost-Europeanen.
In vergelijking met de vorige release ‘Kafka in Flight’ zijn er op ‘What Country is This?’ twee nieuwe namen aanwezig, maar het opzet van de groep blijft hetzelfde: geen gemakkelijke powerplay, geen “verstand op nul en gaan”. Integendeel zelfs, meer dan ooit heeft Vandermark voor The Resonance Ensemble composities gepend die die naam echt waard zijn. Waar de melodieën van de vorige releases nog wat onverschillig en weinig geprofileerd klonken, zijn ze nu doordachter. Bovendien zijn de stukken beter uitgewerkt dan voordien, waardoor ze hogere eisen stellen aan het samenspel.
Te ver gaat Vandermark het als componist zeker niet zoeken, maar de meest voor de hand liggen routes laat hij ook links liggen. Zo duiken er in ‘Fabric Monument’ steeds nieuwe thema’s op die soms dissonant en in meerdere lagen uitgewerkt worden, waardoor de muziek aan diepte wint. ‘Acoustic Fence’ mag qua compositie echt het paradepaardje van ‘What Country is This’ genoemd worden. De inzet met een mistige en amorfe klankwerking – met een centrale plaats voor de zachte klankeffecten van tubaspeler Per Åke Holmlander die zich ook op andere momenten laat horen als een uiterst trefzekere en genuanceerde muzikant – verraadt een compositorische ambitie die naar Duke Ellington lijkt te verwijzen. Later passeert de muziek ook nog langs funky detectivemuziek en een swinggroove. Bijzonder sterke solopassages zijn er in dit stuk met rietblazers Mikołaj Trzaska en Wacław Zimpel die rond elkaar cirkelen en zo een opmerkelijke werveling genereren.
Voor de solisten van dienst laat Vandermark zoals steeds veel ruimte. Doorgaans worden ze de woestijn in gestuurd, aanvankelijk alleen begeleid door percussie en een baslijn. De bescheiden inbreng van het ensemble volgt later en bestaat uit elementaire figuren: gezamenlijke stoten, homoritmische prikken of een lappendeken van kleine, individuele klanken. Dit betekent veel vrijheid, maar ook een minder gedetailleerde input van de begeleiders.
Op deze manier zijn de solisten sterk op zichzelf aangewezen, wat resulteert in heel uiteenlopende intensiteiten. Dave Rempis krijgt te maken met ontketende percussie en trapt in de openingstrack noodgedwongen het gaspedaal meteen diep in. Voor Vandermark op baritonsax wordt een lichter slagwerkgeluid gereserveerd (wat mooi uitkomt voor een solist die het niet moet hebben van het grote machtsvertoon) en voor het meer melodische geluid van Zimpel mag het nog wat fijner. Zo krijgen de verschillende solisten elk een eigen omgeving, zonder dat er echt sprake is van grote communicatie.
‘What Country is This?’ is een indrukwekkender album dat voorganger ‘Kafka in Flight’ duidelijk overtreft. Toch is er nog marge voor verdere ontwikkeling. Vooral het meer uitspelen van de band tegenover de opdravende solisten biedt nog heel wat mogelijkheden voor beide partijen. Temeer daar de componist Vandermark (een kant van deze muzikant die doorgaans onderbelicht blijft) hier laat horen over heel wat potentieel te beschikken.
