November Music 2013

---

Van donderdag 6 tot en met 10 november loopt in s’-Hertogenbosch een nieuwe editie van November Music: het festival dat de concertzalen, theaters en kerken van de Nederlandse stad van ’s middags tot laat op de avond inpalmt met een indrukwekkende mix van modern klassiek, hedendaagse creaties, jazz, improv, elektronica, installaties en multimediavoorstellingen.

November Music is voor de hedendaagse “kunstmuziek” wat Incubate is voor de “alternatieve” rock- en elektronicascene: een meerdaags festival dat gerust incontournable genoemd mag worden, met een programma om hopeloos in te verdwalen. Kortom: een gebeuren waar vanuit België alleen maar groen van afgunst naar gegluurd kan worden.

Woensdag en donderdag - opwarmen

Twintig jaar na de eerste editie (1993) is November Music een evenement geworden waar keuzes maken pijn doet. Gelukkig voor de gulzige bezoeker neemt het evenement een rustige aanloop. Zeker op de eerste dag, woensdag 6 november, waarop enkele installaties in gang gezet worden, die tot op de slotdag te bezichtigen en te beluisteren zijn.

Ook donderdag, de eerste concertdag, blijft de affiche overzichtelijk, al gooit de ploeg van artistiek leider Bert Palinckx wel meteen alle kaarten op tafel. Zo is de Philharmonie Zuidnederland, het orkest dat goed een half jaar geleden ontstond na de fusie van Het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest, te horen in Arvo Pärts ‘Tabula Rasa’ voor twee violen, prepared piano en strijkorkest uit 1977, een van de sleutelwerken uit het meditatieve oeuvre van de populaire Est. Verder op het programma staan delen uit de opera ‘Rage d’Amours’ van de Nederlander Robert Zuidam (componist in residence van deze editie) en ‘Down the Rabbit-Hole’ van zijn landgenote Mayke Nas.

De sectie jazz en improv is vertegenwoordigd dankzij een Noorse avond. Die wordt op gang getrokken door het ambient-postrock-jazz trio Splashgirl dat eerder dit jaar een vierde cd uitbracht, ‘Field Day Rituals’, geproduced door Randall Dunn (Earth, Sunn O))), Boris). De avond wordt afgesloten door een zeldzaam soloconcert van Nils Petter Molvaer die een stevige aanhang verworven heeft met zijn sferische geluid opgetrokken uit akoestische trompetklanken, elektronica en beats.

Theatraler is de aanpak van Heiner Goebbels. Van deze vaandeldrager van het muziektheater brengt Klang Extended ‘Walden’, gebaseerd op het gelijknamige boek van Amerikaanse schrijver Henry David Thoreau. Klang Extended is de uitgebreide versie van het Ensemble Klang, enkele jaren geleden nog te gast was op het Leuvense TRANSIT en een van die zeldzame groepen die een eigen platenlabel onderhouden.

MAZE, een groep met onder andere Yannis Kyriakides en fluitiste Anne La Berge tenslotte is te horen in enkele composities van Christian Marclay. Van deze componist, draaitafel- en videokunstenaar speelt MAZE onder andere enkele videocomposities, waarbij de beeldmontages dienen als grafische partituren.

Vrijdag - vervagende grenzen

Aan de vooravond van het weekend biedt het programma in de gecomponeerde sector opnieuw een mix van gevestigd repertoire en nieuw werk. Cellist Arne Deforce en pianist Yutaka Ova zijn te horen in ‘Patterns in a Chromatic Field’ (1981) van Morton Feldman, daarvoor gesteund door de videobeelden van Visual Kitchen. Het Nederlands Kamerkoor en Asko|Schönberg met Reinbert de Leeuw slaan de handen dan weer in elkaar voor de creatie van het ‘Bosch Requiem’, een requiem voor Jheronimus Bosch voor ensemble, koor, vier solisten en elektrische viool, van opnieuw Robert Zuidam. Nog meer Zuidam is te horen tijdens het atypische liedrecital van het Zweedse duo Kenneth Karlsson & Elisabeth Holmertz, naast muziek van ondermeer de Belgische componist Thomas Smetryns (voor stem en speelgoedpiano) en klaviermuziek van Schönberg.

Verder weg van de klassieke concertsetting, speelt ‘Sounds of Absence’ van Falk Hübner zich af. In deze voorstelling, een combinatie van compositie en installatie, zijn verschillende muzikanten in uiteenlopende omgevingen te horen: solo, met video of, zoals pianist Frederik Croene, met een gedemonteerd instrument. Ook Arnoud Noordegraaf kleurt met zijn ‘UrWald’ voor kamerensemble, acteur en filmprojectie stevig buiten de lijntjes. Het ensemble Nieuw Amsterdams Peil loodst de luisteraar door het werk dat de menselijke geest schetst als het gevaarlijkste oerwoud, wat de groep ook al deed op de première van het werk op 10 oktober in Amsterdam.

De langste avond van de derde dag November Music staat in het teken van de geïmproviseerde muziek met drie concerten die elk een heel eigen geluid laten horen. Over de grenzen van de culturen heen, spelen het Rembrandt Frerichs Trio en de Iranees Kayhan Kalhor. Deze voor het regime van Ayatollah Khomeini gevluchte kamancheh-speler werkte in het verleden samen met Yo-Yo Ma bij diens Silk Road Project en was in 2012 nog te horen op Sfinks. De fijngevoeligheid en de emotionele lading die deze rasmuzikant tevoorschijn tovert, maakt hem tot een unieke stem die niet zozeer indruk moet maken met virtuositeit, maar daarvoor aan zijn ontroerende melodievoering genoeg heeft.

Met Jan Bang doet de elektronica haar intrede. Bang stond deze zomer nog op Jazz Middelheim aan de zijde van Tigran Hamasyan en Arve Henriksen en kruist voor November Music de degens met het eigenzinnige strijkkwartet ZAPP4. Van dit viertal verscheen vorig jaar een verrassend overtuigende cd met Radiohead-bewerkingen, hoewel een album als ‘Radiohunter uit 2010’, gevuld met eigen composities, nog beter laten horen hoe persoonlijk en eigenzinnig deze muzikanten met de klassieke strijkformule omgaan.

De avond wordt nog elektronischer afgesloten door Nik Bärtsch’s Ronin, het kwartet van toetsenist Bärtsch dat sinds 2001 muzikaal alle tijd neemt voor het opbouwen van repetitieve, donkere en bij momenten bezwerende klanksculpturen.

Zaterdag - (bijna) de eerste keer

Ook op de voorlaatste dag van November Music is er een drievoudig avondprogramma met muziek die dicht tegen de jazz of de geïmproviseerde muziek ligt. Opnieuw gaat de aandacht vooral naar muzikanten die zich niet overhaasten. Zowel het kwintet TEMKO als het Colin Vallon Trio zijn meer dan schatplichtig aan het minimalisme. Bij de eerste groep vertaalt zich dat in een repetitief geluid, terwijl de tweede op haar laatste album ‘Rruga’ een wel erg zweverige sound produceert. Niet verwonderlijk dus dat deze plaat verscheen op het label ECM. Voor November Music krijgt het trio van Vallon dan bovendien nog het gezelschap van de fijnmazige rietblazer Michael Moore, waardoor de frêle esthetiek helemaal de overhand kan krijgen.

De spreekwoordelijke vreemde eend in de bijt is Jameszoo (Mitchel van Dinther). Deze producer en dj grossiert in speelse en vindingrijke tracks, waarbij hij er niet voor terugschrikt om uiteenlopende klankwerelden te combineren, niet zelden uit de wereldmuziek. Voor standaard discovoer moet een muziekliefhebber dus niet bij Jameszoo aankloppen. Dat hij toetsenist Gideon van Gelder en gitarist Raphael Vanoli (Knalpot) meebrengt, lijkt daar weinig aan te zullen veranderen.

Nawerkingen van de geïmproviseerde muziek zijn te horen tijdens een ander optreden op zaterdag, waarvoor het Bram Stadhouders Trio gezelschap krijgt van enkele zangers van het Nederlands Kamerkoor. In 2012 kreeg gitarist Stadhouders van het  North Sea Jazz Festival de opdracht om een compositie te schrijven. Het resultaat was ‘Henosis’, een meerdelig werk waarbij de gitaar-drum-elektronica-bezetting van Stadhouders’ trio aangevuld werd met acht vocalisten. Het gave geluid, dat exact gecomponeerde, maar toegankelijke passages combineert met improvisatie, maakt van ‘Henosis’ een werk op de grens tussen jazz en Glass.

Opvallend sterk vertegenwoordigd op de voorlaatste dag van het festival zijn de creaties of de bijna creaties. Nieuw Amsterdams Peil is te horen in de eerste uitvoering van het muziekdrama ‘Narcissus’ waarvoor de Nederlands-Griekse componiste Calliope Tsoupaki niet alleen de muziek, maar ook een parfum ontwierp. Het Ensemble 306 speelt een programma met werk van door technologie en filosofie geïnspireerde jonge componisten, met daarin een compositie van Nicoline Soeters, geschreven in opdracht van November Music. De uit ’s-Hertogenbosch afkomstige Paul Frankhuijzen hoort dan weer een werk voor het eerst gespeeld door het Axone Saxofoonkwartet dat daarnaast ook muziek van o.a. Terry Riley en Salvatore Sciarrino brengt.

Creatief met bezettingen en stemmingen zijn het Servische LP Duo en het Trio Scordatura. LP Duo speelt ‘The Electrina's’ van Huba de Graaff, een werk waarin de vintage mogelijkheden van synthesizers benut worden. Scodatura is te horen in ‘Skrydis/Vlucht/Flight’ van Anton Lukoszevieze (muzikant bij Zeitkratzer en Apartment House) dat enkele dagen eerder in première gaat in Leuven.

Harpiste Godelieve Schrama tekent voor het totaalprogramma ‘La Harpe c’est Moi’ waarin ze harpwerken van maximaal twee jaar oud brengt, samen met elektronicamuzikant en harpist Wouter Snoei. Nog verder gaat Ralph van Raat die zijn vaardigheden als pianist koppelt aan zijn interesse voor luchtvaart. Samen met componisten Florian Maier en Thomas Rutgers werkte hij de voorstelling ‘The Piano and the Flightsimulator’ uit. Hierin gaat de muziek vergezeld van beelden van binnen en buiten een cockpit, beelden die aangestuurd worden door sensoren in de pet die van Raat tijdens de voorstelling draagt.

Tenslotte trekt November Music het programma op zaterdag ook geografisch open. Met een Deens concert waarin het Ensemble Scenatet muziek van landgenoot Bent Sørensen brengt, zoekt het festival het hoge noorden op. Die windrichting wordt aangehouden wanneer het HERMESensemble ‘Strange News’ van de Noor Rolf Wallin brengt: een werk rond kindsoldaten met een combinatie van live-muziek, video en stemgeluiden op tekst van Josse De Pauw. Wat heel high brow klinkt, wordt opmerkelijk toegankelijk door de theatrale insteek en de hamerende ritmiek en nerveuze bewegingen die naar Bartók lijken te verwijzen.

Wanneer het festival koers naar het zuiden zet, wordt de muziek nog publieksvriendelijker, zonder af te glijden naar de muzikale solden. In een opmerkelijke double bill wordt de spits afgebeten door Ragazze Kwartet & Kayhan Kalhor (eerder al te horen met het Rembrandt Frerichs Trio). Kalhors ‘Silent City’ start met stiltes en lange noten om geleidelijk aan steeds aan geluid te winnen, waarbij de muziek in een sacrale sfeer baadt die fans van Arvo Pärt en Arabische volksmuziek heel genegen zal zijn.

Even zuiders, maar van een heel ander gehalte is de sensuele en verleidelijke liedcyclus ‘Ayre’ van de Amerikaanse componist Osvaldo Golijov in het tweede luik van het concert. Oorspronkelijk opgenomen door Dawn Upshaw, is deze zinnenprikkelende compositie op November Music te horen in een uitvoering van Nora Fischer begeleid door Asko|Schönberg.

Zondag - festival op stap

Op de slotdag lijkt het festival zich wat terug te plooien, maar schijn bedriegt. Onder de vlag KunstmuziekRoute zijn meer dan vijftig voorstellingen te bezoeken die variëren van twintig tot vijfenveertig minuten. Een kaartje geeft toegang tot alle concerten. Opnieuw zapt het programma van de ene naar de andere stijl, met ondermeer het Ensemble Scenatet, het Christian Wallumrød Ensemble, Het Brabants Jazz Orkest, VOCAALLAB, het duo Han Bennink & Jasper Stadhouders of Hilur Gudnadottir, de celliste van bij Pan Sonic, múm en Jóhann Jóhannsson. Wie even niet (alleen) wil luisteren kan films en documentaires gaan kijken of deelnemen aan een workshop samplen.

Voor het slotconcert keert November Music ’s avonds terug naar één plaats, de Verkadefabriek, waar net als op donderdag een muziektheaterstuk van Heiner Goebbels uitgevoerd wordt. ‘Songs of Wars I Have Seen’ is een aanklacht tegen het leed en het lot dat vrouwen in de oorlog ondergaan. De teksten vond Goebbels bij de Amerikaanse cultschrijfster Gertrude Stein en de uitvoering is in handen van het Muziektheater Transparant, I solisti del Vento en het barokorkest B'Rock. Hedendaagse muziek met een stevige knipoog naar de zestiende en zeventiende eeuw: een verrassende insteek voor het standaard concertpubliek, dagelijkse kost op November Music. Ook in 2013.

De beschermde werken kunnen door de internetgebruiker gratis geconsulteerd worden, met uitsluiting van verdere reproductie en/of openbare mededeling ervan. Deze site wordt onderhouden conform de afspraken met de Belgische auteursrechtenvereniging SABAM.
Gebruiksvoorwaarden | Contactgegevens | Mobiel | Ontwerp en realisatie: Studio Hert